GESCHIEDENIS - Ethiopië

De wieg van de menselijkheid

In 1974 werd er in Noord-Ethiopie een skelet gevonden van een uitgestorven mensachtige die zo’n 3,2 miljoen jaar geleden op aarde leefde. Ze noemden het Lucy. Sindsdien zijn verschillende “menselijke” sporen gevonden en deze regio is zonder enige twijfel de wieg van de menselijkheid.

In de tijden van de machtige farao’s van Egypte (circa 2000 vC) werd er in “puntland” zoals de hoorn van Afrika toentertijd genoemd werd al heel veel handel gedreven; goud, mirre, ivoor en slaven waren de voornaamste “ruilgoederen”. In de eeuwen daarop werd ook met landen van Zuid Arabie (Jemen, Oman, Saoedi-Arabië) handel gedreven.

Gemeenschappelijke talen waren het gevolg (waarvan “Ge’ez” er een is die tegenwoordig nog steeds door Christelijke priesters wordt gepraktiseerd); de officiële taal in Ethiopië (Amaric) is een uitvloeisel van Ge’ez.

Archeologische vondsten:

In 1972 werd in Kenia een doorbraak bereikt door het ontdekken van een schedel die zou toebehoren aan een uitgestorven mensachtige. Hierdoor werd bewezen dat de “homo habilis” (voorvader van de “homo sapiens”) naast de soort “Australopithecus Africanus” had geleefd en niet geëvolueerd zoals altijd werd aangenomen. Er werd nu naar een nieuwe soort gezocht die tussen de “Austra” en “Homo” inzat en dus de ontbrekende link van Darwin zou moeten zijn.

Vlakbij de stad “Hadar” in noordoost Ethiopië werd in November 1974 “Lucy” gevonden – het lag in een opgedroogd meer en zij was wederom een nieuwe soort; een “Australaopithecus Afarensis”. Zij zou op twee benen hebben gelopen zo’n 3,2 miljoen jaar geleden. Toen was toendertijd begroeid met savanne en bos afgewisseld met meren en rivieren. Over het geslacht van het halfcomplete skelet bestaat discussie. De ontdekkers vermoedden dat het een vrouw betrof en noemden het "Lucy", naar "Lucy in the Sky with Diamonds", een bekend nummer van de Beatles dat tijdens de expeditie veelvuldig werd gedraaid.

Australopithecus afarensis was een kleine mensachtige, ongeveer 120 centimeter lang. Mannetjes waren iets groter. Lucy zelf was 110 centimeter lang en woog ongeveer zevenentwintig kilogram, had grote wenkbrauwbogen en smalle heupen. De herseninhoud is vergelijkbaar met die van een chimpansee. Waarschijnlijk was het een groepsdier en liep de soort voornamelijk rechtop.

Nationaal Museum

Een studie op een middenvoetsbeen wees uit dat de soort waarschijnlijk vooral op de grond leefde. Beenderen met sporen van snijden die uit dezelfde periode en plaats komen, wijzen er mogelijk op dat de soort vlees op het menu staan had. Je kunt een kijkje nemen in het Nationale Museum te Addis Ababa, Ethiopië.

Er zijn vrij veel botten waaronder haar ribben, onderkaak en een deel van de bekken gevonden van Lucy – ondanks dit bekijk je alleen een replica. De originele botten liggen veilig opgeborgen in de kluizen van hetzelfde museum. Er worden meer gefossiliseerde voetsporen gevonden in vulkanische aslagen in Laetoli, Tanzania. Deze voetsporen behoren waarschijnlijk toe aan een gezin van drie mensachtigen, behorende tot Australopithecus afarensis. Deze voetsporen zijn ongeveer 3,65 miljoen jaar oud. Ook zijn er in Laetoli tanden en botten gevonden, behorende tot Australopithecus afarensis.

In 1992 was het wederom raak in Ethiopië; er werd een voetprint gevonden van een 4,4 miljoen oude “A.Ramidus” waarvan aangetoond zou zijn dat ook deze soort op twee benen zou hebben lopen. Het skelet dat in 2001 in Kenya is gevonden moet zo’n 6 miljoen jaar oud zijn, het is een “Orrorin Tugenensis “ terwijl in hetzelfde jaar fossielen worden gevonden in Tsjaad van een soort dat tussen de 6 en 7 miljoen jaar oud zou zijn; de “Sahelanthropus Tchadensis).

Deze laatste vondst zou overigens aantonen dat “Lucy’s”’ soort alleen een zijdelingse soort zou zijn waar de tegenwoordige mens ooit uit zou zijn geëvolueerd.

Koningin “Sheeba” en Axum

De koningin van Seba wordt genoemd in de Bijbelboeken I Koningen 10:1-13 en II Kronieken 9:1-12, de Koran en de geschiedenis van Ethiopië. Haar koninkrijk Seba wordt door moderne archeologen geplaatst in Ethiopië of Jemen of beide. In de Bijbel en in de Koran wordt haar naam niet genoemd; in Ethiopië heet ze Makeda en in de islamitische overlevering Bilqis.

In de Bijbel reist de koningin van Seba naar koning Salomo van Israël, nadat zij van diens grote wijsheid had gehoord, met goud, specerijen en edelstenen als geschenken voor hem. Ze was zo onder de indruk van Salomo's wijsheid en rijkdom dat ze zijn God zegende, waarop Salomo haar "alles gaf wat zij verlangde". De joodse historicus Flavius Josephus interpreteerde dit in de 1e eeuw na Christus als een seksuele relatie.

De huidige Ethiopiërs beweren dan ook dat ze van Salomo en de koningin afstammen. De koningin speelt ook een rol in de evangelies van Matteüs en Lucas, waarin Jezus zegt dat zij en de inwoners van Ninive de joden die Jezus afwezen zullen veroordelen (Mattheus 12:41, 42; Lucas 11:31, 32).

In 400 vC vestigt volgens goed Ethiopische legende de kleinzoon van “Noach” een rijk in de stad Axum waar hij als koning wordt gedood door een gigantische grote slang. Deze terroriseerde de stad voor zo’n 400 jaar totdat hij op zijn beurt werd gedood door een man die daarvoor de troon wilde bestijgen van de stad.

Zijn dochter, de vrouw, die we nu kennen als de koningin van “Sheba” was degene die de stad deed floreren omdat het op een kruispunt lag van vele handelsroutes. Niet alleen werd het koninkrijk Axum een van de grootste rijken van die tijd op aarde maar ook werd het Christendom geadopteerd als religie.

Axum bleef zo’n 1000 jaar oppermachtig totdat de Arabieren en hun net geboren geloof “Islam” steeds machtiger werd aan de andere kant van de Rode Zee en de stad geïsoleerd raakte.

Ark van het Verbond:

Een van de grootste historische legendes is toch wel het bestaan en de kracht van de “Ark van het Verbond” die zich zou bevinden in een kleine kapel in de noord Ethiopische stad Axum. Maar wat is het eigenlijk?

De Ark van het Verbond was het centrale, allerheiligste voorwerp in het Jodendom. Het was een draagbare kist, waarin de twee stenen tafelen met daarop de Tien geboden bewaard werden.

Verder staat in de Bijbel dat de kist een gouden kruik met manna bevatte en de staf van Aäron (die gebloeid had) en de tafelen des verbond. De Ark werd gemaakt van hout met bladgoud tijdens de exodus, bij de Sinaïberg. Reden van het maken van de kist was dat “God” vanaf de (verzoen)deksel tot Mozes kon spreken over wat er moest gebeuren. Hij stond in het Heilige der Heiligen, de binnenste ruimte van de tabernakel, en later in dezelfde ruimte in de tempel te Jeruzalem. Een ander doel van de kist was dat het een bewaarplaats zou worden voor de Goddelijke wet.

Koning David

Het was koning David die de kist tenslotte naar Jeruzalem bracht toen hij dit de hoofdstad van zijn rijk maakte. De Joden gebruikte het als orakel en namen het ook mee tijdens veldslagen. Het zou eens door de Filistijnen zijn buitgemaakt. Toen allerlei rampen zich gingen voordoen hebben zij deze geretourneerd. Davids zoon zou een prachtig tempelgebouw hebben opgetrokken rond de kist waar zelfs koningin Sheeba naar zou komen hebben kijken. In het jaar 586 vC hebben de Babyloniërs de tempel verwoest en de Ark verdween uit de historie. Volgens de meest gangbare theorie is de Ark vernietigd bij de verwoesting van de eerste tempel.

Anderen menen dat kort van tevoren de Ark in een geheime ruimte onder de tempelberg of ergens in de buurt verborgen werd door de priesters. Een Bijbeltekst suggereert dat de Ark in een grot in de berg Nebo is gelegd. Deze bergplaats zou echter zelfs door deze groep niet meer teruggevonden kunnen worden. Volgens diezelfde Bijbeltekst zal die plek ook niet gevonden worden tot God zijn volk weer samenbrengt en zich er weer over ontfermt.

Weer anderen beweren dat de Ark is meegenomen door keizer Menelik (zoon van koning Solomon en koningin Sheeba) naar Ethiopië. Maar blijkbaar was de Ark al verdwenen voordat de Babyloniërs de tempel plunderden. De Ark, hoewel verreweg het belangrijkste voorwerp, wordt namelijk niet genoemd in de lijst van buitgemaakte tempelstukken. Ook zijn er geen geschriften gevonden toen “Menelik” het meenam naar Ethiopië.

Tabot

Echter, verschillende joodse en ook enkele christelijke groeperingen willen de tempel weer opbouwen, de Ark opsporen en in deze nieuwe tempel plaatsen om de offerdienst weer in te stellen. In Ethiopië heeft tegenwoordig elke kerk een replica van de kist – eigenlijk alleen de tabletten – wat zij “tabot” noemen. Bewaard in het Heilige der Heiligen (maqdas) is dit het belangrijkste item van de kerk en geeft het z’n heiligheid. Bij speciale processies en festivals wordt deze replica tevoorschijn gehaald.

Er wordt rondom gedanst, gezongen, geslagen met gebedsstokken en staven waarbij ook gebruik gemaakt wordt van een speciale ratel – deze gebeurtenis is er een die exact overeenkomt met die uit het Oude Testament. Er zijn verschillende personen die beweren dat ze de Ark weer gevonden hebben. De bekendste is de inmiddels overleden Amerikaan Ron Wyatt. Op vragen van critici waarom hij dan geen bewijzen gaf van zijn ontdekking antwoordde Wyatt dat "God mij daarvoor geen toestemming geeft omdat de tijd daarvoor nog niet aangebroken is".

De Ark in fictie

De Heilige Graal, volgens de gangbare mening de door Christus gebruikte beker bij het Laatste Avondmaal, is echter volgens enkele schrijvers een andere benaming voor de Ark, zie hiervoor de verhalen van Parsival. Een bekende, maar niet op waarheidsgetrouwe feiten gebaseerde, film over de Ark is de Indiana Jones-film Raiders of the Lost Ark van Steven Spielberg.

In zijn boek " The Sign and The Seal: The Quest for the Lost Ark of the Covenant ", tracht de Engelse schrijver-journalist Graham Hancock feiten en fictie van elkaar te scheiden. In Harry Mulisch' De Ontdekking van de Hemel gaat de hoofdpersoon op zoek naar de Ark om de Stenen Tafelen terug te kunnen geven aan God.

middeleeuwen

Na een paar “donkere” eeuwen werd vlakbij het huidige Lalibela de “Zagwe” dynastie gesticht voor zo’n 150 jaar waarvan overigens zeer weinig bekend is. Yekuno Amlak, volgens zichzelf een rechtstreekse afstammeling van koningin Sheba en koning Salomon, zou vervolgens het zeer succesvolle “Solomon” dynastie stichtten.

Er werden geloofsbanden met het machtige Christelijke Europa aangewend en deze waren op hun beurt zeer geïnteresseerd vanwege de strategische ligging van het land vlakbij Jeruzalem dat zou moeten worden heroverd op de steeds machtig wordende moslims.

Heftige gevechten tussen beiden geloofsaanbidders zouden leiden tot duizenden doden; alleen met de hulp van de zoon van de beroemde Portugese wereldontdekkingsreiziger “Vasco de Gama” werden de moslims uiteindelijk verslagen.

De dreiging uit het zuiden en Gondor

In 1550 werd Ethiopië opnieuw bedreigd; deze keer uit het zuiden (het huidige Kenia) waar de nomadische “Oromo’s” woonden. Voor de hulp van de Jezuïtische Portugezen werd zelfs het Katholicisme aangeboden wat op zeer hevige rellen en onrust leidde in het land. Eeuwen was de hoofdstad een nomadische kamp geweest.

Keizer “Fasiladas” liet in 1636 een heuse stad bouwen; “Gondor”; een stad met prachtige paleizen, plantages en weelderige tuinen. Ook werden buiten de stad op eilanden talrijke kloosters opgetrokken. Het grootse rijk zou 200 jaar bestaan – daarna viel het uit elkaar door intriges en burgeroorlogen.

(Koloniale) expansie

Voordat “Tewodros” zichzelf in 1855 als keizer kroonde werd hij als dief bestempeld en had later naam gemaakt als iemand die van de rijken stal en het aan de armen gaf – de Robin Hood van Ethiopië. Jaren had hij gehoopt op meer Europese (vooral Engelse) samenwerking. Gefrustreerd toen hij bemerkte dat zij niet geïnteresseerd waren liet hij een paar Engelsen oppakken en vermoordden.

Sterke Engelse formaties zouden zijn Afrikaanse leger uitgerust met slechts speren een zware nederlaag toedienen en zijn land verzwakken, wat andere buitenlandse (koloniale) machten alarmeerden. Egypte was het eerste land wat Ethiopië binnenviel – nu wel met hulp van Engelse wapens sloeg de nieuwe keizer “Yohannes” een aantal maal terug en dreef de Egyptenaren terug.

In 1869 werd het Suez kanaal gegraven waardoor het strategisch gelegen Ethiopië essentieel werd om de Rode Zee en een zeer prestigieuze handelsroute te beheersen. Italië was degene die de hedendaagse Eritrea kust bezette en wapens blokkeerde voor de toen nog heersende keizer Yohannes. Engeland liet dit begaan beangstigd voor teveel Franse en Turkse inmenging in het gebied.

Eritrea

Een andere uitdager van de keizer was Mekeli die een verdrag met de Italianen sloot om Yohannes te verdrijven. Italië mocht de kust van Ethiopië behouden (Eritrea) als Mekeli wel zijn wapens kreeg en hem hielpen op de troon te komen. Het verdrag werd door de Italianen geschonden en de Italianen bezetten Noord-Ethiopie om in 1895 een verschrikkelijke nederlaag tegen de Ethiopische troepen te moeten slikken.

Mekeli zou in de jaren erna grote vooruitgang boeken; hij stichtte een nieuwe hoofdstad “Addis Ababa” en infrastructuur werd aangelegd, scholen en hospitalen werden gebouwd, elektriciteit aangelegd en de telefoon werd geïntroduceerd.

Na jaren van stilte en vooruitgang onder de zonen van Mekeli werd Ethiopië als enige overgebleven soevereine staat in Afrika wederom bedreigd door Italië wat Somalië en Eritrea geannexeerd had en loerde op het daartussen gelegen Ethiopië. Toen Mussolini in Italië aan de macht kwam was het vonnis getekend. Engeland en Frankrijk durfde niet in te grijpen, bang om de Italianen nog verder in Duitse handen te drijven, en in 1935 vielen zij Ethiopië binnen. Alhoewel het land nooit helemaal in Italiaanse handen viel werden Italiaanse arbeiders aangetrokken en flink geïnvesteerd in de nieuwe kolonie.

Ondanks zware terreur van Italiaanse zijde bleven Ethiopische rebellen terugvechten en in 1941 (WWII was inmiddels uitgebroken) werden de Italianen m.b.v. de Engelsen het land uitgedreven.

sociale onrust

Door corruptie, autocratisch bestuur en langzame economische groei nam in de jaren na WWII de sociale onrust toe en de roep naar een revolutie waarin de keizer zou moeten aftreden toe. Ethiopië annexeerde Eritrea in 1962 en twee jaar later brak oorlog uit met buurland Somalië waardoor ook de internationaal druk toenam. Het resulteerde in een militaire coup waarin de keizer eerst gevangen werd genomen en daarna vermoord.

De monarchistische tijd van Ethiopië was nu echt tot een einde gekomen. In 1977 viel Somalië Ethiopië binnen en werd alleen teruggeslagen door wapens geleverd door de USSR. De “Derg”, de socialistische beweging geholpen door dezelfde USSR groeide en vermoordden miljoenen mensen tijdens de rode terreur die erop volgde.

Pas in 1991, toen de Sovjet Unie in elkaar viel werden door gezamenlijke troepen uit Ethiopië en Eritrea de roden verdreven en de hoofdstad weer ingenomen.

heden

In Mei 1998 brak er een oorlog tussen de twee voormalige vrienden staten Ethiopië en Eritrea die twee jaar duurde. In diezelfde periode overlijdt Haile Selassie. In 2005 worden omstreden verkiezingen gehouden, de regering beweert voldoende zetels te hebben om opnieuw een regering te vormen. Er komen ook spanningen met Somalië waaruit Islamitische milities Ethiopische troepen uitdagen.

In 2010 haalt de EPDRF een overwinning bij de parlementsverkiezingen. Premier Meles Zenawi gaat op voor een vierde termijn. In 2011 lopen de spanningen met Eritea weer op en Ethiopië verklaart de rebellen te steunen. President Zenawi komt in 2012 te overlijden en wordt opgevolgde door Hailemariam Desalegn. Ethiopië bemiddelt in het voorjaar van 2015 in het conflict in Zuid-Soedan terwijl een paar maanden later het land zo’n 120 miljoen euro krijgt van de Europese Commissie om de hongersnoden tegen te gaan aangezien de bevolkingstoename gigantisch is. Velen proberen nu naar Libië te komen en op gammele bootjes Europa te bereiken.

De Ethiopische premier Desalegn heeft zijn ontslag aangeboden begin 2018 en wordt een paar maanden later vervangen door Abiy Ahmed. Het is de eerste stap op weg naar hervormingen in het Oost-Afrikaanse land na jaren van politieke en etnische onrust. Begin dit jaar is de regering begonnen politieke gevangenen vrij te laten in de hoop dat dat de gemoederen tot bedaren brengt. Het regime in Ethopië ligt al jaren onder vuur. De regering van Desalegn wil de hoofdstad Addis Ababa uitbreiden tot grote onvrede van veel Ethiopiërs.

Er heersen grote spanningen tussen de regering en de grootste etnische bevolkingsgroep, de Oromo's. Die vertegenwoordigen ruim een derde van de circa 100 miljoen Ethiopiërs, maar ze spelen nauwelijks een rol in de nationale politiek. Bij bloederige protesten die hard de kop in werden gedrukt door het Ethiopische leger vielen honderden doden. Tienduizenden demonstranten werden de afgelopen jaren bovendien opgepakt en gevangen gezet. In de zomer van 2018 besluiten de leiders van Ethiopië Ahmed en Eritrea (Isaia Afewerki) een "gemeenschappelijke verklaring van vrede en vriendschap" te ondertekenen. Met het verdrag komt een einde aan twintig jaar conflict tussen de twee landen. Zelfs de grenzen gaan weer open.

In 2019 fuseerde de bijna 30 jaar oude etnische regeringscoalitie van Ethiopië - de EPRDF - tot één eenheidspartij, de Welvaartspartij, maar een van de vier constituerende partijen (het Tigray Peoples Liberation Front of TPLF) weigerde toe te treden. In november 2020 brak een militair conflict uit tussen de strijdkrachten van het Tigrayan People's Liberation Front (TPLF) en het nationale leger van Ethiopië, de Ethiopian National Defense Force. Het conflict, dat in 2021 voortduurde, heeft het etnische geweld verergerd en concentreerde zich vooral in de regionale staten Tigray, Amhara en Afar.

In Februari 2022 wordt uiteindelijk de militaire noodtoestand opgeheven. De rebellen zijn eerder dan gepland teruggejaagd naar de opstandige regio Tigray.

zie ook:

Klik hier voor inleiding - ETHIOPIE >>>