Guantánamo Bay

“Guantenamo Bay” is de naam van de Amerikaanse marinebasis vlakbij de stad “Guantanamo” op het eiland Cuba. Formeel hoort het grondgebied tot Cuba maar de Verenigde Staten hebben het in concessie.

Ooit gebouwd om de oostflank van het “Panama” kanaal te beschermen, later verder uitgebreid tijdens WWII. Het wordt ook wel het “Pearl Harbor” van de Atlantische oceaan genoemd omdat hier het belangrijkste trainings- en opleidingscentrum van de Amerikaanse Atlantische Vloot is.  

Het complex bestaat uit de basis zelf maar ook uit twee vliegvelden waarvan er eentje in gebruik is en is ongeveer 120 km2 groot. Er werken zo’n 5000 Amerikanen en het kamp is omgeven door 75.000 mijnen – het grootste mijnenveld in het westelijk halfrond. Tegenwoordig is de basis omstreden vanwege het gevangenenkamp waar gevangenen zonder proces kunnen worden vastgehouden.

In 1898 werd aan het einde van de Spaans-Amerikaanse oorlog de basis Guantanamo gevestigd en sindsdien pacht de V.S. het gebied van Cuba.

Het pachtcontract waar de V.S. aan vasthoud kan alleen worden opgezegd als beide partijen akkoord gaan. Fidel Castro erkend deze overeenkomst niet en heeft slechts een keer het pachtbedrag van de Verenigde Staten aangenomen.

De basis is totaal zelfvoorzienend met watervoorzieningen, sporthallen, zwembaden, golfclub, supermarkten en alles wat een Westerse beschaving nodig heeft.  

Vanaf 1975 word de basis gebruikt om Cubaanse en Haïtiaanse vluchtelingen te huisvesten die op zee zijn onderschept want alhoewel er geen diplomatieke relaties bestaan tussen beide landen zijn zij toch overeengekomen dat vluchtelingen van Cubaanse afkomst aan de Cubaanse autoriteiten over te dragen.

De laatste groep gevangenen dateert uit 2004 toen 10 gevangenen uit Afghanistan werden overgebracht en er zouden momenteel zo’n 171 vermeende terroristen worden vastgehouden. In totaal hebben sinds 11 September 2001 zo’n 600 gevangenen hier vastgezeten (zonder proces).  

Drie Britse gevangen die in 2004 werden vrijgelaten hebben een vernietigend rapport geschreven over het kamp waar voortdurend martelingen zouden plaatsvinden (bedreiging met honden, blootstellen aan extreme kou en “waterborden”) naast seksuele vernedering, gedwongen drugsgebruik en godsdienstige vervolging door de Amerikaanse bewakers.

Dit zou bevestigd zijn door een Zweedse en twee Franse ex-gevangen. Ook beweren zij dat de Engelse overheid op de hoogte is van de praktijken en geen actie onderneemt. Daarnaast zouden minderjarige gevangenen worden vastgehouden op verdenking van vijandige handelingen en oorlogsmisdaden.

Dit leidde in Engeland tot Kamervragen maar heeft uiteindelijk niets veranderd. In 2006 pleegden drie gevangen in Guantánamo Bay zelfmoord en werd bekend dat medisch personeel aanwezig is geweest bij “vermeende” martelpraktijken. Ook zouden hongerstakingen aan de orde van de dag zijn.

Vanaf 2006 is er sprake van de sluiting van de gevangenis in Guantánamo Bay door hooggeplaatsten Amerikaanse leiders. Drie jaar later werd door een Amerikaanse regeringsmedewerker toegegeven dat er een gevangene was gemarteld – dit was de 20^ste kaper van de terroristische aanval van 11 September 2011.

Hij word niet meer vervolgd. Europese landen hebben dit jaar aangegeven gevangenen te willen opnemen in gevangenissen in hun land maar tot op heden is niemand overgeplaatst. Ook Barack Obama heeft vanaf het begin van z’n eerste termijn meerdere malen herhaalt het omstreden kamp binnen een jaar te sluiten; in 2013 is de situatie onveranderd en betaald de Amerikaanse belastingbetaler nog steeds elk jaar 30 miljoen dollars aan deze basis. In 2013 volgt een hongerstaking nadat bewakers Korans zouden hebben onderzocht.

De bewakers weigeren flessen water te geven aan een groep hongerstakers in de gevangenis. Volgens de hongerstakers is het daarnaast in hun cellen ook 'extreem koud'. Inmiddels hebben ruim 100 van de 166 gevangenen in de Amerikaanse basis op Cuba aangesloten bij de protestactie. 16 hongerstakers krijgen inmiddels onder dwang sondevoeding toegediend. Inmiddels overweegt de Amerikaanse regering om 200 miljoen dollar te investeren in een renovatie van het detentiecentrum.

De laatste Britste gevangene in Guantánamo, Shaker Aamer, zit er al 11 jaar vast zonder dat hij ooit een proces heeft gehad. Hij is niet eens in staat van beschuldiging gesteld.

Een wet die sluiting van de gevangenis zou bemoeilijken is eveneens afgewezen.

De Senaat is sterk verdeeld over de kwestie. Kosten voor de gevangenen is ongeveer 454 miljoen dollar 2,57 miljoen per persoon. Van de gevangenen kunnen 84 worden overgeplaatst naar het buitenland. Opsluiting op Cuba zou 35 keer zo duur zijn als opsluiting in een zwaarbeveiligde gevangenis in de VS. 

Vanaf December 2014 worden onder Obama’s regering tientallen gevangenen naar gevangenissen elders gestuurd; naar o.a. Afghanistan, Kazachstan, Uruguay, Jemen, VAE en Oman. De Amerikanen zitten met de gevangenen in hun maag, omdat ze vaak niet terug kunnen naar hun landen van herkomst.

Het blijft behelpen

Het Congres wil ook niet dat de gevangenen naar de VS komen, dus probeert de regering andere landen te overtuigen om ze op te nemen. Al in de zomer van 2013 werd er een lijst gepubliceerd van een groep van 46 gevangenen die in Guantanamo moeten blijven.

Ze zouden te gevaarlijk zijn om vrijgelaten te worden, maar een proces is ook niet haalbaar. Het bewijs tegen de verdachten is ofwel te mager of onder dwang verkregen en daarom niet bruikbaar, constateerde een speciale taskforce al in 2010. Overigens worden de vijf verdachten van de verwoestende aanslagen van 11 september 2001 wel berecht. Op de lijst staan 26 Jemenieten en 12 Afghanen. Onder Obama’s beleid zouden t/m December 2016 nog 41 gevangenen overblijven in Cuba.

Maart 2017: "Trump's" beleid:

De (nieuwe) Amerikaanse president Donald Trump geeft zijn voorganger Barack Obama de schuld gegeven van een beleidsmaatregel die George W. Bush nam.

"122 gevaarlijke gevangenen, door de regering-Obama vrijgelaten uit Gitmo (Guantanamo), zijn teruggekeerd op het slagveld. Alweer een verschrikkelijk besluit", schreef Trump via Twitter.

Hij beriep zich op gegevens van de nationale inlichtingendienst DNI dat 122 van de 693 verdachten die op verdenking van terrorisme vastzaten in het strafkamp Guantanamo Bay ('Gitmo'), nadat ze waren vrijgekomen recidivisten bleken en doorgingen met hun oude praktijken. Trump is niet van plan meer gevangenen vrij te laten.