GESCHIEDENIS - Cuba

Cuba zou al bewoont zijn in het jaar 2000 v.C oorspronkelijk door mensen uit Zuid-Amerika. Voordat de Spanjaarden voet aan wal zetten, werd het eiland bewoont door verschillende groepen indianen die elkaar beconcurreerden. In 1492 arriveerden de eerste Spaanse boten arriveerden onder leiding van Columbus die op zoek was naar een nieuwe weg naar Azië.

Hij verliet het eiland echter weer snel, waarschijnlijk door het gebrek aan aanwezige edelmetalen. In 1512 keerden de Spanjaarden terug om Cuba te veroveren. De indianen deden hun uiterste best om de Spanjaarden te weren maar niet bij machte vanwege het verschil in wapens. Vele indianen sneuvelden in de strijd maar veel meer door ziektes die de Europeanen brachten. In 70 jaar zouden er van de 100.000 indianen op Cuba nog 5000 in leven zijn.  

Toen Cuba een kolonie van Spanje was geworden werd begonnen met het opzetten van plantages en landerijen. De inheemse bevolking werd verplicht om voor de Spanjaarden te werken. Dit systeem werd echter al in 1542 afgeschaft (naar verluidt omdat het systeem economisch niet meer rendabel was, aangezien er nog heel weinig indianen op het eiland over waren) waarna er vele slaven uit Afrika naar Cuba gebracht werden.

Aanvankelijk werden er in het land vooral koeien gehouden (voor de productie van rundvlees en leer), later werd er op Cuba vooral tabak geproduceerd. Nadat Spanje ook Peru en Mexico had veroverd werd Cuba de opslagplek voor alle kostbaarheden die daar vandaan kwamen.

Een keer per half jaar ging de Spaanse zilvervloot met alle kostbaarheden van Cuba naar Spanje. Doordat de haven van Havana zo vol met kostbaarheden lag werden er door de Spanjaarden meerdere forten gebouwd ter bescherming hiervan.

Ook hadden de Engelsen het handelsverbod, dat de Spanjaarden hadden opgelegd aan Cuba, verbroken waardoor Cuba vrij met het buitenland kon handelen. Nadat Spanje weer de macht kreeg over Cuba bleef deze maatregel bestaan en bloeide de economie van Cuba erg op.

Doordat in Haïti en de Dominicaanse Republiek een slavenopstand uitbrak steeg de prijs van suikerriet enorm en verhuisden vele plantages houders naar Cuba toe. De onafhankelijkheid van de Verenigde Staten speelde hierbij ook een rol: Cuba kon nu gaan leveren aan de Verenigde Staten terwijl alle goederen daarvoor uit het Britse Rijk kwamen. Het bevolkingsaantal steeg explosief: van slechts 150.000 inwoners in 1770 naar ongeveer 1.300.000 inwoners in 1840. Ook het aantal slaven steeg enorm: van 39.000 naar 400.000. 

Knak met het moederland

De relatie tussen Cuba en Spanje verslechterde langzamerhand. Hoewel vele koloniën van Spanje al onafhankelijk waren bleef Cuba bij Spanje horen. Hoewel de Cubanen liever zonder de Spanjaarden verder wilden, zodat ze vrij handel konden drijven met de VS, waren ze nog erg afhankelijk van Spanje en vooral voor de handhaving van de openbare orde.

43% van de bevolking was slaaf en de Spanjaarden waren nodig om te voorkomen dat die in opstand kwamen. In 1868 brak de eerste opstand uit in het oosten van Cuba, waar minder plantages waren en de Spanjaarden dus ook minder nodig waren.

Tien jaar later, in 1878 wist Spanje de opstand eindelijk te onderdrukken. In 1886 werd de slavernij op Cuba afgeschaft. Voor de suikerplantages werden contractarbeiders ingehuurd. Het verzet tegen Spanje bleef echter. Onder leiding van Jose Marti ontstond de tweede opstand maar ook deze leidde tot niets. 

In 1903 werd Guantanamo Bay gebouwd als marine basis op het eiland en er werden verschillende Amerikaanse presidenten toegewezen.

In 1917 verklaarde Cuba de oorlog aan het Duitse Keizerrijk, een dag na de VS. Hoewel Cuba niet in staat is om soldaten naar het front te sturen heeft het land wel een belangrijke strategische positie, namelijk voor het beschermen van de Caribische eilanden van Duitse aanvallen met U-boten.

Ook werden er 25.000 militairen opgeleid, maar de oorlog was al geëindigd voordat de soldaten naar Europa gestuurd konden worden. 

Batista neemt de leiding

Op 4 september 1933 nam Batista na een opstand, de "Opstand der Sergeanten", het Cubaanse bestuur over. De liberale regering werd omvergeworpen en Batista trad naar voren als door zichzelf benoemde legerleider en een door de Verenigde Staten geliefde en machtige man. In 1940 wordt hij zelf als president verkozen maar verliest een aantal jaren later de verkiezingen. Op 10 maart 1952, drie maanden voor de verkiezingen, pleegde Batista opnieuw een coup.

Hij voerde een autocratisch bewind; hoewel er in 1954 en 1958 verkiezingen waren, was hij de enige kandidaat.  Tijdens zijn regime werd Havana de gokstad van Midden-Amerika en groeide het toerisme enorm. De gemiddelde Cubaan merkte hier echter weinig van. In het land heerste armoede en het verzet werd steeds groter.

Op 26 juli 1953 deed Fidel Castro, een jonge advocaat, een poging om het regime van Batista omver te werpen. Samen met 119 andere rebellen deed hij een aanval op de Moncada kazerne in Santiago de Cuba. Deze aanval mislukte en Fidel Castro was een van de weinigen die wist te ontkomen.

Later werd hij toch opgepakt en naar de gevangenis gebracht, terwijl er eigenlijk bevolen was alle leiders van de groep direct te executeren. Fidel en zijn groep werden veroordeeld tot 15 jaar cel. In februari 1955 won Batista de verkiezingen en als teken van verzoening liet hij op 15 mei 1955 een aantal politieke gevangenen vrij, waaronder de groep van Fidel Castro. Fidel vluchtte naar Mexico waar hij de voorbereidingen zou gaan treffen voor zijn Beweging van de 26ste juli. 

De Guerilla-strijd begint

Terwijl Fidel Castro in Mexico was trainde hij een revolutionaire garde en op 2 december 1956 kwam de groep van 82 mensen aan op Cuba met de boot Granma. Zij werden echter opgemerkt en van de 82 mensen konden er maar 12, waaronder Fidel's broer Raul en Che Guevara, vluchten naar de Sierra Maestra, een bergketen ten westen van Santiago de Cuba.

Daarna volgde een strijd van twee jaar tussen de guerillia beweging van Castro en het leger van Batista. Langzaam trok de revolutie steeds verder door het land.

Na tijden te hebben gevochten ontvluchtte op 1 januari 1959 Batista de hoofdstad. In ballingschap zou hij in Spanje een zeer comfortabel leventje leidden tot z’n dood in 1973. Nadat Castro aan de macht kwam veranderde er veel in Cuba. De oppositie werd uitgeschakeld. Er werd een communistische staat gevestigd en vele bedrijven genationaliseerd.

Hierdoor werd de band tussen Cuba en de VS verbroken en er vertrokken zo’n half miljoen Cubanen tussen 1959 en 1970.

Nadat de communistische Castro de macht over Cuba kreeg zocht Cuba toenadering tot de Sovjet-Unie, die op dat moment midden in de Koude oorlog met de Verenigde Staten zat en het gat wilde vullen wat de Amerikanen achterlieten.

De CIA zou verschillende keren pogen Fidel te vermoorden en in 1961 werd een militaire poging gewaagd; vliegvelden werden gebombardeerd en er volgde een invasie in “the bay of Pigs” die jammerlijk mislukte – deels doordat er geen luchtbescherming was. Daarop volgde een totale handelsembargo jegens Cuba.

De Sovjets wilden kernraketten plaatsen op Cuba. Castro wilde korte afstandsraketten maar de Sovjet leiding besloot middellange raketten te sturen.

Omdat Amerika niet wilde dat er in hun “achtertuin” raketten werden geplaatst realiseerden zij een keten van boten die de vracht tegen zouden houden. De wereld hield z’n adem in en zou nooit meer zo dicht bij een kernoorlog komen – de 1962 Cuba crisis. In geheime onderhandelingen zou Kennedy Chrustjev beloofd hebben geen inval meer te doen in Cuba waardoor hij de gelegenheid kreeg de raketten terug te sturen naar Rusland.

Het land verbrak dit isolement door toenadering te zoeken tot andere landen in Zuid-Amerika en dan vooral met het Venezuela van Hugo Chávez. Door de jaren heen hebben duizenden Cubanen hun leven gewaagd door met gammele bootjes naar Florida te varen. Ook zijn er verschillende kidnappings geweest.  

Raul neemt het stokje over

Sinds 2008 is Raúl Castro, de broer van Fidel, de president van Cuba. Vanaf 2006 gaat het bergafwaarts met de gezondheid van Fidel Castro en heeft hij de macht beetje bij beetje overgedragen aan z’n jongere broer. De inmiddels 86 jarige Fidel is in 2010 en recentelijk (voorjaar 2013) in het parlement verschenen.

In 2012 zijn er op het “neutrale” eiland Cuba onderhandelingen gaande tussen een delegatie van de Colombiaanse regering en de linkse guerrilla beweging “FARC-EP” om tot een vredesverdrag te komen.

In Mei 2013 werden er belangrijke stappen gezet op het gebied van landhervormingen in het zuidwesten van het land. Raul Castro is in 2013 na een formaliteit wederom gekozen voor een nieuw parlementstermijn van 5 jaar. Daarvoor had hij herhaaldelijk z’n wens uitgesproken dat hij met pensioen wilde gaan – hij herhaalde nu dat hij dit gaat doen na dit termijn in 2018.

Vraag is nu dat olie-leverancier en vriend Hugo Chavez (ex president van Venezuela) is overleden met Cuba.

Het Amerikaanse embargo wordt versoepeld en Washington gaat de betrekkingen normaliseren. Tevens komt er een Amerikaanse ambassade op het communistische eiland. In 2015 komt paus Fransiscus aan voor een meerdaags bezoek aan het eiland en in Maart 2016 komt Obama naar Cuba.

Het toerisme trekt zienderogen aan. Fidel Castro, oud-president is op 26 November op 90-jarige leeftijd overleden. De gezondheid van het oud-communistische-staatshoofd was al jaren broos.

De dood van Fidel

Fidel Castro's urn werd door Cuba gereden en werd bijgezet op begraafplaats Santa Ifigenia, op 2,7 kilometer van de kazerne waar hij zijn revolutie begon in Santiago de Cuba. In 2017 draait de nieuwe Amerikaanse president “Trump” een deel van de afspraken tussen de VS en Cuba terug. Er komen strengere regels voor reizen naar het communistische land en beperkingen in de economische handel. Diplomatieke en handelsafspraken tussen de landen blijven staan. 

Begin 2018 wordt Miguel Diaz-Canel de nieuwe Cubaanse president en volgt na 10 jaar Raul Castro op, al blijft deze wel leider van de machtige communistische partij. Diaz-Canel wordt gezien als een 'brave communist', hoewel hij zich wel liberaler voor doet komen dan zijn voorgangers.

Diaz-Canel krijgt te maken met enkele grote uitdagingen. De economie van Cuba groeide vorig jaar weliswaar met iets meer dan een procent, toch heeft het land nog altijd te kampen met grote financiële en maatschappelijke problemen.

Toch wordt niet verwacht dat hij enorme veranderingen door zal voeren, gezien het feit dat hij al jaren tot de intimi van Castro behoort. In 2021 stapt Raul Castro op als communistisch leider van de partij. Duizenden Cubanen gaan de straat op om te demonstreren tegen het (communistisch) beleid van de regering. Velen worden opgepakt en gaan de cel in voor vele jaren.