Cuba crisis (1962)

Om de economische blokkade die de Verenigde Staten hadden opgetrokken enigszins te doorbreken zocht Fidel Castro in 1962 contact met de Sovjet-Unie. Naast benodigde goederen zoals voedsel en medicijnen vroeg hij ook om wapens om z’n land te verdedigen mocht er een nieuwe invasie (zie “invasie van de Varkensbaai”) worden gepland door zijn noordelijke buren.

Aangezien Amerika in Turkije en Italië raketten wilde plaatsen en sinds WWII de Sovjet-Unie had omcirkeld met krachtige raketten  leek het Chroesjtsjov niet vreemd om hetzelfde te doen op Cuba.

Interessant voor Rusland was dat het anti raketsysteem van de Amerikanen was gefocust op raketten afgeschoten van Russisch grondgebied, niet vanuit de Cariben. Fidel Castro vroeg om korte afstandsraketten die Miami zouden kunnen vernietigen. Rusland zond middellange raketten die elke plek in de Verenigde Staten zouden kunnen raken.

Er werd driftig overlegd in het Witte huis wat te doen aangezien raketten van dat kaliber op zo’n korte afstand van het moederland niet ongemoeid kon laten gaan. Er werden drie opties overwogen; van de eerste werd snel afgezien (een directe nucleaire aanval), de tweede was een directe invasie van Cuba met grondtroepen en de laatste was een “quarantaine” van het eiland.

De derde optie werd gekozen ook omdat de Verenigde Staten geen notie had van de kracht van het Cuba gesteund door de Sovjet-Unie. In oktober hield Kennedy een felle rede op TV dat het openbare startsein was van de nu genoemde “Cubaanse raketcrisis”. Hij eiste een ontmanteling van alle Sovjetraketbases op Cuba en een blokkade aankondigde op militaire goederen naar het eiland.  

In een persoonlijke brief van Castra aan Chroesjov spoorde hij hem aan als eerste kernwapens te gebruiken mocht Amerika een invasie van z’n eiland proberen. Dit werd door de Rus verworpen maar toch waren Sovjetbevelhebbers op Cuba gemachtigd op tactische kernwapens te gebruiken mocht het zo ver komen.

Dit zou het moment worden waarin een kernoorlog tussen de twee grote supermachten het dichtst zou zijn; schepen van de Sovjet Unie waren namelijk op weg naar Cuba met een lading kernkoppen en waren de de Amerikaanse blokkade tot zeer dicht genaderd.

Er werden ook een aantal Amerikaanse verkenningsvliegtuigen boven Cubaans grondgebied neergeschoten maar dit werd geheim gehouden voor het Amerikaanse publiek om paniek te voorkomen. Vier dagen lang de spanning toenemen terwijl er achter de schermen druk overleg werd gepleegd tussen de twee leiders.

Zondag 28 Oktober bleek een keerpunt in de crisis. Radio Moskou maakte bekend dat Rusland gevolg zou geven aan de Amerikaanse eisen.

Tijdens de lange briefwisseling tussen Chroestjov en Kennedy voor bovenstaand bericht zou de laatste hebben toegegeven aan de Russische eis om de raketten in Italië en Turkije niet te plaatsen en ook zou er geen door Amerika gesteunde nieuwe invasie op Cuba  plaatsvinden.

De eerste concessie werd publiekelijk bekend gemaakt om Kennedy publiekelijk te sparen en de conservatieven zouden nog jaren “zeuren” over de tweede concessie. Castro werd overigens totaal niet betrokken in bovenstaande gesprekken en werd pas, toen de afspraken al vastlagen, net als ieder ander geïnformeerd. Ondanks dit zal hij niet gemopperd hebben, hij zat nog steviger in het zadel aangezien de V.S. geen nieuwe invasie meer zou beramen.  

Een ander gevolg was dat er in 1963 een “hotline” werd ingesteld tussen het Witte huis en Kremlin om in een volgende crisis direct overleg te kunnen voeren.

Uit later vrijgegeven documenten alsmede een studie blijkt dat de crisis veel dichterbij was dan werd aangenomen. Een Russische generaal had wel degelijk bevoegdheid om een nucleaire aanval te beginnen mocht Amerika Cuba hebben aangevallen.

Daarnaast was er het helse lawaai wat Amerikaanse dieptebommen gebruikten om onderzeeërs naar boven te dwingen die de Russische kapitein van een van de onderzeeërs toe deed besluiten nucleaire actie te eisen.

Gelukkig had hij daarvoor toestemming nodig van twee hogere officieren. Een daarvan zou dit afwijzen.