Tayrona en Guambiano indianen

De Tayrona indianen leefden vooral in de regio rond Santa Marta aan de Caribische kust en het gelijknamige nationale park.

Er zijn tekenen dat al in de 12e eeuw vC deze mensen gebruik maakten van ontbossing, irrigatie van het land en de verbouwing van yuca en mais. Ook werd er vis gevangen en geruild tegen andere producten met mensen in de nabijgelegen bergen.

Alle gemeenschappen, en dit schijnen er honderden te zijn op hun hoogtepunt in de 11e eeuw nC, waren verbonden met stenen paden. Vandaag de dag is weinig bekend van de Tayrona indianen en hun gewoonten en gebruiken. Wel zijn er archeologische vondsten gedaan in de vorm van een aantal ruïnes waaruit blijkt dat deze mensen in gemeenschappen leefden en er zijn wat geschreven documenten uit de koloniale tijd overgebleven.

We gaan er momenteel vanuit dat een aantal huidige indianenstammen die nog immer in het gebied leven rechtstreeks afstammen van de Tayrona indianen.

Men gaat er nu vanuit dat de eerste Spanjaarden werden getolereerd door de indianen maar dit veranderde snel. Toen bleek dat de Spanjaarden vrouwen en kinderen als slaaf wilde maken rebelleerde de originele bewoners. Oorlog volgde en gezien de agressiviteit en felheid verloren de Spanjaarden veel mensen.

Resultaat was dat de Spanjaarden in het begin van hun komst de dialoog aan ging met de lokale heersers.   

De Tayrona indianen hielden er een simpel politiek systeem op na en er waren dorpen gespecialiseerd in zoutproductie en de visvangst. Er zijn bewijzen gevonden dat de indianen trappen, gaten, paden, terrassen, bruggen, tombes en funderingen aanlegden in hun bouwsels. Er waren hoogwaardige ceremonies, potten en pannen zijn gevonden en ze stonden bekend om hun goudbewerking.

In hun religie was er ruimte voor homoseksualiteit en scheiding, iets waar hun latere koloniale katholieke overheersers niet van gediend waren.

Drie jaar later werden door de Spanjaarden de belangrijkste Tayrona leiders opgepakt en veroordeeld tot de doodstraf. Hun dorpen werden vervolgens vernield en in brand gestoken en hun bevolking herplaatst of gedood en in het Spaanse systeem gedwongen.

In het midden van de 17e eeuw waren de meeste Tayrona gemeenschappen verlaten en de steden en dorpen werden weer door de jungle “heroverd”. Het goud van de indianen was inmiddels allemaal door de Spanjaarden in beslag genomen en gesmolten en naar Spanje vervoerd.

In de 17e eeuw verhuisden een kleine groep Tayrona’s naar de hoger gelegen gronden in de Sierra Nevada waardoor ze de zwaarste consequenties van het Spaanse systeem waar de rest in gedwongen werd te leven bespaard bleven. Waarschijnlijk is dit de groep Tayrona indianen die voor het nageslacht heeft gezorgd al zijn de sporen voor altijd uitgewist.

Een van de bekendste overblijfselen is de ruïne stad van de Tayrona indianen genaamd “Ciudad Perdida” (“Teyuna”) oftewel de “verdwaalde of verloren stad”. Ontdekt en geplunderd in 1975 door gravenschenders is door archeologen vastgesteld dat dit waarschijnlijk de grootste en belangrijkste stad was bewoond door zo’n 2000 tot 4000 mensen.

Het is in ieder geval de groots gevonden stad van pre-Colombiaanse tijden in de America’s en we gaan ervan uit dat dit het politieke hart van de Tayrona indianen was. Er waren zo’n 185 houten woningen gebouwd op stenen terrassen en je kunt vandaag de stad de stenen funderingen, terrassen en trappen nog bewonderen.

Gelukkig hebben de dieven niet alles mee kunnen nemen en zijn er voldoende gebruiksvoorwerpen als potten, goudwerk en stenen nekhangers gevonden die vandaag de stad in musea in Santa Marta en Bogota te bewonderen zijn.

In het huidige “Tayrona” nationale park zijn inmiddels meer ruïne steden en dorpen gevonden van dezelfde grootte als “Ciudad Perdida”. “Pueblito” goed bereikbaar vanaf het toeristische “Cabo San Juan” bijvoorbeeld bleek zo’n 3000 inwoners te hebben al zijn hier alleen nog wat funderingen te zien.

Er wordt geschat dat er zo’n 20.000 Guambiano indianen leven in Colombia, voornamelijk in de Westelijke provincies. Ze hebben een eigen taal en dragen traditionele kleding en een goed plek om ze te zien is het kleine stadje Silvia in de provincie “Cauca”.

Ze leven voornamelijk in de kleine dorpjes rond deze stad maar op donderdag komen er vele naar de markt in “chivas” (fel gekleurde open trucks) en jeeps om hun waar te verkopen; deze bestaat veelal uit uien, knoflook, aardappelen en andere agrarische producten.

Als je foto’s wilt nemen, doe dit dan vanaf een (grote) afstand. Er zijn talloze voorbeelden dat er (zeer) agressief gereageerd werd – of vraag het even. Je kunt Guambiano indianen ook treffen (en je kunt ze niet missen) in de steden Piendambo en zelfs in Popayan.