GESCHIEDENIS - Colombia

Er is over het algemeen weinig bekend van de indianen stammen die in Colombia leefden voordat de Spanjaarden arriveerden. De grootouders kwamen oorspronkelijk uit Noord Amerika en de meeste groepen trokken zuidwaarts, zoals de voorouders van de Inca’s. Toen mais werd geïntroduceerd in de 2e eeuw vC gingen mensen zich vestigen.

Zo’n zeven indianenstammen die wel bleven hangen in het huidige Colombia floreerden lang voordat de kolonisten in de vijftiende eeuw, namelijk rond het jaar 1100. De grootste stam waren de Chibcha indianen die waren onderverdeeld in o.a. de Muisca die vooral rond Bogota en de Tayrona die in het Caribische gebied woonachtig waren.

Toen de Spanjaarden aan wal kwamen leefden de stammen in kleine gemeenschappen overlevend van handel en landbouw en zij waren in geen geval rivaliserend aan de grote rijke indianengemeenschappen die floreerden in Peru en Mexico.

In het jaar 1500 zette de eerste Europeaan voet aan wal in Colombia – in de Sierra Nevada aan de Caribische kust. Kleine nederzettingen werden overal aan de kust gebouwd door de Spanjaarden onder de indruk van de welvaart van de indianenstammen aldaar.

Er werden expedities in het binnenland gemaakt en het land werd naar de ontdekkingsreiziger “Columbus” genoemd, ook al had de man nooit voet aan wal gezet in het land.

Pas 25 jaar later werd de eerste steen gelegd voor een echte Spaanse nederzetting: Santa Marta. Acht jaar later werd Cartagena gesticht, in een betere haven dan Santa Marta groeide deze stad uit tot een bloeiende welvarende stad. Uit drie verschillende richtingen (Venezuela, Ecuador en de kust bij Santa Marta) werd het hele land gekoloniseerd en in 1539 kwamen de drie groepen tezamen in het gebied rond Bogota.

De drie groepen vochten om het leiderschap tot koning Carlos V van Spanje uiteindelijk in 1550 besloot de hele kolonie onder te brengen bij medekolonie Peru.

In 1564 werd er een nieuw bestuur geformeerd in hedendaags Colombia met meer onafhankelijkheid m.b.t. defensie en burgerrechten. Het gebied bestreek het huidige Panama, Colombia en Venezuela. Later (in de 18e eeuw zou Ecuador daar ook onder gaan vallen).

De bevolking van Colombia veranderde dramatisch in de tijd van de kolonisatie. Door het harde slavenwerk, meegenomen ziektes uit Europa en oorlogen werden slaven uit Afrika geïntroduceerd.

Aangezien Cartagena de belangrijkste slavenhandelshaven was van Zuid Amerika werd de huidige populatie die tot dan bestond uit Spaanse kolonisten en indianen, werd aangevuld met Afrikanen en een mix van eerder genoemden. Het aantal donkere mensen werd in de komende eeuwen zelfs groter dan het indianenaantal.

In 1808 zette Napoleon z’n broer op de Spaanse troon maar de kolonies weigerden de nieuwe koning te accepteren en een voor een verklaarden de Colombiaanse steden zich onafhankelijk.

Vanaf 1812 werden er slagen uitgevochten tussen Spaanse troepen en die van rebellenleider Simon Bolivar. Hij vluchtte 3 jaar later naar Jamaica. Toen de Spanjaarden hun troon terug hadden werd een heroveringsoorlog gevoerd die pas in 1817 tot de overwinning leidden.

Bolivar kreeg wederom een rebellenleger bij elkaar en toen de Spanjaarden te sterk bleken in Venezuela beproefde hij zijn geluk in Colombia waar hij slag na slag wist te winnen. In 1819 veroverde hij Bogota en twee jaar later werd de rest van het land “bevrijd” en werd een onafhankelijke republiek Colombia gevormd, bestaande uit Venezuela, Colombia, Panama en later ook Ecuador.

Nadat Bolivar van het podium was verdwenen kwamen twee grote groepen rivalen tegen over elkaar te staan die het politieke landschap voor jaren zouden beïnvloeden; de conservatieven en de liberalen. Deze tweedeling kwam ook in uiting in de bevolkingsgroepen; de mensen aan de kust waren veelal afstammelingen van ex-slaven terwijl de mensen in de hooglanden juist dat waren van de Spanjaarden.  

Tijdens de 19^e eeuw werden niet minder dan 8 burgeroorlogen ontketend door de blijkbaar onoverbrugbare verschillen. De V.S. zou van de chaos in het land gebruik maken door in 1903 een onafhankelijke publiek Panama te creëren, om zo de handen vrij te hebben voor het graven van het Panama kanaal. Colombia zou pas in 1921 de nieuwe republiek erkennen.  

Ondanks het verlies van Panama ging het in het begin van de 20^e eeuw, vooral als gevolg van de opbrengst van de verkoop van koffie, met de Colombiaanse economie goed. Maar in 1946 brak opnieuw een burgeroorlog uit tussen de oude rivalen de conservatieven en de liberalen die de meest destructieve tot die tijd zou zijn; La Violenca.

Nog minimaal 10 jaar zou het onrustig blijven in Colombia, vooral op het platteland; moordpartijen, verkrachtingen en opstanden. Er werd in 1957 een pact gesloten tussen de beide partijen waarin stond dat ieder elk vier jaar verantwoordelijk zou zijn voor het land voor de komende 16 jaar.

Gevolg hiervan was dat er geen andere politieke partijen werden toegelaten, wat resulteerde in het ontstaan van ondergrondse partijen.

Dit verergerde alleen de situatie maar en er werden verschillende gewapende guerrilla strijdende groepen opgericht zoals de FARC (de Revolutionaire strijdkrachten van Colombia) werd opgericht en deze begonnen terug te vechten in de vorm van bomaanslagen, opstanden en diefstal.

In 1980 werd een poging gedaan tot een vredesvoorstel aan de FARC door de president wat resulteerde in de opbouw van een paramilitair leger ondersteund door de landeigenaren. Door deze nieuwe “burgeroorlog” zouden duizenden het leven laten.

Toen in de jaren 90 het communisme een langzame dood stierf veranderde het politieke stelsel van de guerrilla’s al snel naar drugs en kidnappings.

Cocaïne was vanaf begin jaren 80 onder drugsbaas Pablo Escobar hot en de man zou een van de rijkste mensen ter wereld worden (en beruchtste). Zijn Medellin drugskartel zou miljoenen verdienen door de verkoop van het witte goud aan de Verenigde Staten.

Twintig jaar later, in 1991 stond de wereld op z’n kop toen twee vliegtuigen het WTC in New York invlogen. De aanval op het westen door terroristische groepen zou ook zijn weerslag hebben op Colombia.

Er werden connecties gemeld tussen de drugswereld en terrorisme en er werden miljoenen vrijgemaakt om deze groepen aan te pakken. De jacht op Escobar was geopend en in 1993 werd hij in z’n stad Medellín dood geschoten al ware hij op de vlucht.

Meerdere drugsgroepen werden nagejaagd en sommige gaven de strijd op en leverden hun wapens in. Moe van alle kidnappings, moorden en chaos in het land (zo’n 3 miljoen mensen in Colombia waren inmiddels ontheemd) werd de rechtse politieke kandidaat “Uribe” in 2002 als president gekozen.

Er werd een systeem toegepast gebaseerd op twee pijlers; ten eerste meer geld voor het leger dat o.a. de FARC moet terugdringen en ten tweede geld voor het losweken van informatie en wapens van diezelfde guerrilla strijders en het aanbieden van een lagere straf. Tussen de jaren 2002 en 2008 zouden de moordpartijen slinken tot 40% en de wegen zouden weer overal begaanbaar worden door het hele land.

President Uribe biedt vredesbesprekingen aan wanneer de FARC bereid is tot een staakt het vuren en afziet van "criminele activiteiten". Uribe probeert in maart 2010 om de grondwet te veranderen, zodat hij voor een derde keer herkozen kan worden. Dat plan mislukt, waarschijnlijk door de beschuldigingen van corruptie en het zich niet houden aan de grondwet.

In 2016 wordt het vredesakkoord goedgekeurd tussen de regering van het land en de FARC waar president Santos de Nobelprijs voor de Vrede mee won.

De president zei dat de regering nu een begin kan maken aan het proces waarbij duizenden FARC-strijders de rebellenkampen verlaten en de FARC kan doorgaan als politieke beweging. De rebellen krijgen tussen 2018 en 2026 tien gegarandeerde congreszetels.

Geld voor het vredesproces

EU richt een fonds op voor de ondersteuning van het platteland en het vredesproces. In 2017 heeft de op een na grootste guerrillagroep in Colombia, het Nationaal Bevrijdingsleger (ELN), met de vrijlating van een gegijzelde politicus ook de weg vrijgemaakt voor vredesonderhandelingen met de regering. Het op marxistisch-leninistische ELN is met 1.500 tot 2.000 strijders beduidend kleiner. Een akkoord met het ELN is van belang om te voorkomen dat het ELN vroegere FARC-gebieden en de drugshandel daar overneemt.

Er is onrust ontstaan met de grens met Venezuela nadat daar de noodtoestand is uitgeroepen. Talloze Venezolaanse proberen het land te verlaten naar de buurlanden waaronder Colombia. De rechts-conservatieve presidentskandidaat Iván Duque is verkozen tot de nieuwe president van Colombia. De 41-jarige Duque wil het vredesakkoord met de linkse guerrillabeweging FARC aanpassen.

Volgens hem zijn er in het huidige akkoord te veel tegemoetkomingen gedaan aan de FARC. Hij staat ook voor het uit het slop trekken van de economie door belastingverlagingen en door steun te bieden aan de olie- en kolenindustrie. Begin 2019 geeft de Colombiaanse regering aan niet langer met de ELN te willen praten vanwege een vermeende bomaanslag op een politieacademie. In datzelfde jaar slaat de COVID-19 pandemie ook in Colombia hard toe.

In 2021 zijn er met veel geweld onderdrukte protesten tegen belastingplannen en corruptie.