ACHTERGROND INFORMATIE - China

* Bijgewerkt t/m 2010 - wijzigingen voorbehouden

China is een gigantisch groot land met heel veel cultuur en ook heel veel gewoonten en gebruiken waarvan er voor ons heel veel onduidelijk zijn. Sommige zijn bekend bij ons van anderen hebben we nog nooit notie genomen. Een van de dingen waar veel over gesproken wordt is het (Chinese) eten: als de kat van de buren is vermist heeft de Chinees dit verwerkt in zijn eten…fabeltje, maar de Chinees eet wel veel meer, dan wij als westerlingen gewend zijn. In delen van China worden katten en honden gegeten maar ook kikkers, zeepaardjes, slangen, schorpioenen en beren staan op het menu. In sommige gebieden is het chic om exotisch te eten bijvoorbeeld voor de Kantonezen kan het niet luxeus genoeg. Een bekend chinees gezegde gaat: ‘in Kanton eet men alles wat poten heeft behalve de tafel en eet men alles wat kan vliegen behalve een vliegtuig’. De Chinezen vinden niet eens alles lekker wat ze eten. Maar de zeldzaamheid zoals haaienvinnensoep en vogelnestjesoep, maakt het duur en dat is dan weer chic en heeft status. Een ander aspect van het Chinese eten zijn de stokjes; deze zijn bedoeld om mee te eten en het is “not done” om ermee te prikken, wijzen, erop te bijten of likken, te snijden of iemand anders met jouw stokjes te laten eten. En laat nooit de eetstokjes rechtop in de rijstkom staan. Dit is namelijk een teken van de dood. Dan zijn er de tafelmanieren; die zijn er namelijk nagenoeg niet; leef je lekker uit want alles wat je thuis niet mag, moet je hier bijna doen! Dus slurp lekker aan je soep, laat een keiharde boer en knoei met de saus tijdens het opscheppen. Voor de chinezen allemaal tekenen dat je het naar je zin hebt, lekker hebt gegeten en de gastheer waardeert. Ze zullen je snel allerlei persoonlijke vragen stellen; hoe oud ben je, wat verdien je enzovoort. Maar de antwoorden zijn een beetje vaag: achter in de dertig, verdien genoeg. Zij doen dat net iets meer dan wij dit als Nederlanders doen. Eten op zich is een zeer sociaal gebeuren in China. Ze doen dit het liefst met alle familieleden, vrienden maar ook om zakenrelaties en deals te beslechten. Bij de lunch drinkt de Chinees doorgaans thee, melk of karnemelk is uit den boze.

De begroeting is belangrijk in China en hier zul je veel te maken krijgen; Een Chinees kust nooit. Ook niet bij een begroeting. Intimiteit is voor chinezen iets waar ze het moeilijk mee hebben, zeker met vreemden. Sommigen schudden bij officiële gelegenheden de hand. Maar veel verder dan dat gaat het niet. Het is gewoonte om eerst de achternaam en daarna pas de voornaam te noemen. Blijf ten allen tijde beleefd, tutoyeren is heel ongebruikelijk. Zelfs wanneer vrienden en familieleden elkaar begroeten is dit slechts beperkt tot een beleefd knikje met het hoofd. Het eerste contact is belangrijk; het is verstandig je formeel te kleden. Kennis van de Chinese politiek, geschiedenis, economie en maatschappij toont belangstelling en respect voor de gastheer. Daarnaast is het verstandig om meer dan genoeg tweetalige visitekaartjes bij zich hebben. Het uitwisselen van visitekaartjes is een belangrijk onderdeel van het zaken doen in China. Kies de Chinese naam zorgvuldig en overhandig een kaartje altijd met twee handen. Het wordt ook met twee handen aangepakt en zorgvuldig gelezen door de ontvanger. De titel of functie omschrijving laat namelijk zien op welke plaats binnen de hiërarchie de gever staat. Misschien is het nog wel belangrijker te weten wat je vooral niet moet doen; onderwerpen als mensenrechten, Taiwan en Tibet liggen heel gevoelig dus vermijd deze. Met (Westerse) jovialiteit en het maken van grappen moet je uitkijken want deze kunnen respectloos zijn. Onderschat de status van de Chinees ook niet – hiërarchie wordt als heel belangrijk beschouwd. Daarnaast wordt er nog overal gerookt in China. Het wordt als onbeleefd ervaren als men (als gast) vraagt of de gastheer of zakenpartner zijn sigaret wil doven.

Dan hebben we het spugen wat na de Olympische Spelen in 2008 een “hot” item was, zowel in China als daarbuiten. Het was en is namelijk de beste manier volgens de Chinezen, om de keel en mond te ontdoen van stof, vuil en (soms) boze geesten. Er staat tegenwoordig een boete op het spugen op straat maar het gebeurt nog steeds. Buiten lijken chinezen niet zo netjes te zijn maar binnen is alles perfect geregeld en zo goed als schoon. Zo zet men in een restaurant een tas op een stoel en niet op de grond. Dat wij westerlingen een zakdoek gebruiken om onze neus te snuiten dat vinden de chinezen maar raar. Die papieren zakdoekjes die je in China op bijna elke hoek van de straat kunt kopen zijn bedoeld voor gebruik op het toilet. Meestal wordt in China al tijdens de eerste ontmoeting een kado gegeven. Een ontvangen kado zal meestal niet direct worden uitgepakt want dat wordt gezien als “hebberigheid”. Bij voorkeur geeft men het kado na afloop van lunch of diner. Een goedgemanierde chinees zal het in eerste instantie zelfs weigeren, tot twee keer toe volgens eeuwenoude traditie. Pas ook op met de manier van bedanken. Doe je dit te overdreven dan denkt de gever dat je onder het teruggeven van een cadeau uit wilt komen. En dan de vraag wat je moet geven; geef geen schaar, mes of briefopener. Een Chinees associeert het krijgen van een kado dat dit de vriendschap binnen korte tijd wordt beëindigd. De oudere generatie Chinezen is niet echt blij met het ontvangen van een horloge of klok, want dat staat symbool voor “bad luck”. Een kado dat bij alle generatie´s mannen en vrouwen uit de boze is, is het geven van witte bloemen. Mag het in Nederland de kleur van maagdelijkheid zijn, in China is het de kleur van de dood. Een pen zal wel in heel goede aarde vallen. Binnen de Chinese taal zijn zoveel woordgroepen, die niet op een computer(toetsenbord) of een typemachine gemaakt kunnen worden. Dus gewoon schrijven is in China nog een heel normaal verschijnsel.

Chinezen behoeden elkaar voor gezichtsverlies door nooit boos te worden of nee te zeggen. Dat is erg belangrijk voor hen. Ze voorkomen het liever dan dat ze oprecht zijn. Dit werkt zelfs door tot in de Chinese politiek. Daardoor is deze door de Westerse wereld zo moeilijk te begrijpen. En wordt jij als toerist toch boos: geen warm water in de douche bijvoorbeeld, dan heb je een grote kans dat de hoteleigenaar het giechelend wegmoffelt. Maar zeg je ‘de hotelkamer was prima maar wanneer er ook nog eens warm water uit de douche kwam, was het helemaal een luxe’. Dikke kans dat de douche is gerepareerd en dat de eigenaar ineens op een ander moment een pot thee aanbiedt! De geschiedenis heeft wel geleerd dat wanneer een chinees na jarenlange opkroppen van woede ineens uitbarst en dat dit vaak uit de hand loopt. Iets anders maar toch hetzelfde is bescheidenheid; ook dit is erg belangrijk voor de bewoners van China. Zeg nooit ‘dankjewel’ bijvoorbeeld over je Engels, maar zeg ‘mijn Engels is zeer slecht’. Of je maakt de ander direct een ander compliment: ‘jouw Frans is tien keer beter’. Tenslotte is er het woord “nee” - in de woordenschat van de Chinees bestaat het woord namelijk niet. Maar gelukkig kun je wel duidelijk maken dat je iets niet wilt. Je antwoord dan in een volledige zin; ‘dat wil ik niet’. Chinezen zullen dit zelf niet snel doen. Want een ontkenning op een verzoek wordt beschouwd als zeer onbeleefd. Ze zien liever dat je antwoord; ‘Ik doe mijn uiterste best’. Ook al is dat niet waar, dat weet hij ook wel, toch hebben ze het liever dat je het zo zegt. In de metro’s van de grote steden zul je niet snel bestolen worden. Dit zit niet echt in het karakter van een chinees. Niet alleen vanwege de hoge straffen maar meer de angst van het gezichtsverlies wanneer men is betrapt, houdt een eventuele dader tegen. Echter jou je geld afhandig maken is als een tweede natuur voor hem: je krijgt vrijwel nooit wat je koopt. Een pond zal 9 van de 10 keer geen pond wegen. Merken zijn niet echt en noem maar op. Chinezen nemen het ‘copyright’ op als ‘right to copy’.

• Over dat Engels: daar zijn ze in China niet zo goed in, ze noemen het dan ook wel ‘Chinglish’. Je komt regelmatig ‘letterlijk’ vertaalde waarschuwingen of wegwijsbordjes met grappige teksten tegen.
• In 2016 blijkt dat China de meeste bioscoopzalen ter wereld herbergt;
• Grinnikt een Chinees, dan is er helemaal niets leuks gezegd, maar waarschijnlijk iets dat een Chinees in verlegenheid heeft gebracht.
• In 2016 koopt de Chinese voetbalclub Shanghai Shenhua voetballer "Tevez" voor 80 miljoen euro; deze wordt tot dan toe de duurst betaalde speler met 40 miljoen euro per jaar;
• Afdingen in winkels, behalve de antiekzaken, is niet gebruikelijk. Wel bij de venters op straat, bij de taxi´s en riksja´s is het verstandig om vooraf de prijs af te spreken.
• Het een-kind beleid (tot 2015);
• Het duurst verkochte huis wereldwijd werd verkocht in China Hongkong, in 2016 voor iets meer dan 250 miljoen euro omgerekend;
• Men eet geen soep maar slurpt het op;
• Heel veel Chinezen bedrijven “Tai Chi” in het park of gewoon op straat – rek en strekoefeningen;
• Vaak nemen chinezen hun eigen theepotje mee naar hun werk op reis etc.
• De Chinezen zijn bijzonder bijgelovig (vooral met getallen);
• Er schijnen nog steeds geheime opvoedkampen te zijn in China.

China is een van de grootste export landen. Er worden op grote schaal rijst, thee en zijde geproduceerd en deze behoren tot de beste exportproducten van het land. Katoen is ook een van het belangrijkste handelsproduct en grondstof voor de export van China. Toch heeft de machine-industrie, waarvan computers een belangrijk deel uitmaken, nu de textielindustrie verdrongen als China's belangrijkste exportverdiener.

De Revolutie, inval in Tibet, een kind beleid, de Chinese muur, Chinese restaurants + eten, kungfu? , ongekende jarenlange economische groei, met stokjes eten, China towns, rode lampions, Huawei (smartphone leverancier), Chinese tekens, Terracota leger, panda’s, de sampan (boot), Gele rivier, grootste bevolkingsgroep ter wereld, rode boekje en communisme.

Mao (communistische dictator), Bruce Lee (acteur), John Rabe (activist), Chiang Kai-Shek (politicus), Jackie Chan (acteur).

De prijzen in China zijn de afgelopen flink gestegen; een goedkoop land (zoals andere landen in de regio – Zuidoost-Azië) is het allang niet meer. Vooral in de grote steden (Beijing, Hongkong en Shanghai) en/ aan de oostkust betaal je de volle mep. Maar zoals vaker gezegd; kijk goed om je heen, zoek en ook hier kun je (al kan het lang duren) nog redelijk goed af zijn – zoek een slaapzaal en praat veel met je slaapgenoten voor goedkope eetgelegenheden en manieren om goedkoop te reizen. Vliegen in China is relatief duur en omdat het zo’n groot land is lopen de transporten behoorlijk op. Eten en drinken zijn nog wel betaalbaar. Midden en vooral West-China zijn nog relatief goedkoop te noemen. Tibet is een verhaal apart.

Omdat China zo’n immens groot land is kun je nooit helemaal goed zeggen welke periode het beste aansluit met je wensen. Naast de regio speelt het landschap en klimaat daar een belangrijk stempel op. Over het algemeen kun je zeggen dat je het hele jaar door naar China kan afreizen als je maar in je achterhoofd houd wat het seizoen voor jou daar kan opleveren. Lente (tussen Maart en Mei) en in de herfst (September t/m het begin van November) zijn misschien de beste seizoenen; zo ontloop je de zomerhitte, de zomerdrukte en zomerprijzen en de kou in de winter.

Andere films:

• Raise the Redl Lantarn (1991; 8.2)
• John Rabe (2009; 7.2)
• Judou (1989; 7.8)
• Chungking express (1994; 8.1)
• Empire of the Sun (1987; 8,1)
• The emperor and the assasin (1999)
• Marco Polo (mini-serie)(1982; 7.9)
• City on fire (1987; 7.2)
• In the mood for love (2000; 8.1)
• Nanjing; city of life and dead (rape of Nanking)(2009; 7.6)
• The Great Walll (2016; 6,1)
• Drunken master 2 (1994; 7.7)
• Internal affairs (2002)
• The Sand Pebbles (1966; 7.7)
• Beijing bicycle (2001; 7.3)
• The Painted Veil (2006; 7,5)
• The gate of heavenly peace (1995)
• Farewell my concubine (1993; 8.1)
• The Golden Child (1986; 5.6) - TIBET
• Seven years in Tibet (1997; 6.8) -  TIBET

• www.chinatoday.com
• www.chinaknowledge.de/history/history.htm
• www.wildchina.com
• www.china-travel.nl
• www.eyewitnesstohistory.com/khan.htm
• www.china.org.cn
• www.zhongwen.com
• www.atc.org.au/travel (TIBET)
• www.tibetmap.com (TIBET)
• www.tibet-tour.com (TIBET)
• www.tibetinfo.net (TIBET)
• www.tibet.com (TIBET