ALGEMENE INFORMATIE - Bulgarije

* Bijgewerkt t/m 2018 - wijzigingen voorbehouden. 

Het typische Midden-Europese landklimaat met warme zomers en koude winters wordt in Bulgarije sterk beïnvloed door de Zwarte Zee en het Balkan-gebergte. Noord-Bulgarije heeft een uitgesproken landklimaat, met hete zomers en strenge winters. Ten zuiden van het Balkan-gebergte, dat een klimaatscheiding vormt, heerst een zachter klimaat en vertoond dichter bij Griekenland steeds meer mediterrane trekjes. De gemiddelde dagtemperaturen liggen in het binnenland rond de 24°C en juli en augustus is duidelijk de warmste periode van het jaar. Het is dan gemiddeld ca. 27°C en langs de Zwarte Zeekust lopen de temperaturen dan tegen de 30°C. De zeewind zorgt gelukkig voor wat verkoeling. Doordat de Zwarte Zee via de Bosporus in verbinding staat met de Egeïsche Zee loopt de watertemperatuur van de Zwarte Zee op tot ca. 23°C in september. In het Rila-gebergte en de Rodopi kan ’s winters geskied worden. De neerslag bedraagt gemiddeld 600 mm per jaar, maar in de bergen valt vaak meer dan 1000 mm per jaar, vaak in de vorm van sneeuw. Op de hoogste toppen blijft de sneeuw tot juni liggen. In de lagere streken van Bulgarije valt maar weinig sneeuw. De hoofdregentijd is de zomer, in het zuiden de herfst. Het aantal zonuren per dag varieert van 2 uur in januari en tot 10 uur hartje zomer.

In het noorden grenst Bulgarije aan Roemenië en de grens wordt daar over een afstand van ca. 425 kilometer gevormd door de Donau. In het westen grenst Bulgarije aan Macedonië en Servië. De grens met Griekenland in het zuiden wordt gevormd door de dalen van het Rodopi-gebergte. In het zuidoosten grenst Bulgarije aan Turkije en in het oosten aan de Zwarte Zee (Cerno More). De grootste afstand van noord naar zuid is 330 km en van oost naar west 520 km. 

Bulgarije is ongeveer 2,5 keer zo groot als Nederland.

De bevolking bestaat voornamelijk uit Bulgaren (77%). De grootste minderheidsgroep is Turks (8%) gevolgd door de Roma (zigeuners; 4,4%) Verder wonen er o.a. nog kleine groepen Macedoniërs, Armeniërs, Roemenen, Russen, joden en Tataren in Bulgarije. De situatie van de Turkse minderheid verslechterde in de loop van de jaren tachtig. In 1984 werden de Turken verplicht een Slavische naam aan te nemen. In 1988 werd begonnen met grootscheepse intimidatietechnieken als gevolg waarvan honderdduizenden Turkse Bulgaren het land verlieten en naar Turkije vluchtten. Het aantal Roma is waarschijnlijk groter, maar uit angst voor discriminatie verhelen veel Roma hun etnische afkomst. De Russen zijn vooral Russische mannen en vrouwen die na de Tweede Wereldoorlog trouwden met Bulgaarse burgers. De Armeniërs leven vooral in de hoofdstad Sofia en in Plovdiv. De Macedoniërs worden officieel niet als een minderheidsgroep erkend door de Bulgaarse regering vanwege z’n historische claims aldaar. Tot de Tweede Wereldoorlog woonden er nog ruim 50.000 joden in Bulgarije. Doordat er in Bulgarije nauwelijks enig antisemitisme bestond werd er uiteindelijk niet één Bulgaarse jood gedeporteerd naar de Duitse kampen. Dat er nu nog maar ongeveer 4.000 joden in Bulgarije wonen komt door de massale emigratie naar Israël die na de tweede wereldoorlog op gang kwam. 

Ongeveer 73% van de bevolking woont in de steden. De rest van de bevolking woont op het dunbevolkte platteland.

De oostelijke kuststrook is het laagste deel van het land. Gemiddeld ligt Bulgarije ca. 470 meter boven de zeespiegel. Geografisch is Bulgarije in te delen in drie gebieden en de centrale bergketen speelt daarin een grote rol. Het Balkan-gebergte (Stara Planina) deelt het land namelijk van het westen naar het oosten doormidden en is verdeeld in Hoog-Balkan, West-Balkan en Oost- Balkan. In de Hoog-Balkan ligt een van de hoogste bergen van Bulgarije, de Botev (2376 meter). De gemiddelde hoogte bedraagt van dit gebergte is ca. 700 meter. Het Donau-laagland of Donau-Bulgarije ligt ten noorden van het Balkan- gebergte en is een naar het noorden afhellend, zeer vruchtbaar lössplateau, dat tegen de Donau met een steile oever afbreekt. In het noordoosten ligt het heuvelachtige woudengebied van Deli Orman, dat de overgang vormt naar de Dobroedsja. Ten zuiden van het Balkan-gebergte ligt de Thracische Laagvlakte en daarna komen drie belangrijke massieven: het Rila-gebergte, het Pirin-gebergte en het Rodopi-massief, dat tot ver in Griekenland doorloopt. De hoogste top van Bulgarije ligt in het Rila-gebergte en is de Musala (2925 meter). 

Bulgarije telt honderden rivieren en enkele daarvan spelen een grote rol bij de afwatering en bevloeiing van het Donau-laagland en de Thracische Laagvlakte, met name de Donau (Bulgaars: Dunav), de Iskâr en de Jantra. Andere belangrijke rivieren zijn de Tundža, de Marica, de Struma en de Mesta. Bulgarije kent geen natuurlijke grote meren, wel enkele grote stuwmeren.

De dierenwereld behoort tot die van het mediterrane overgangsgebied hetgeen resulteert in een grote soortenrijkdom. Op de hellingen van de beboste bergen komen wilde zwijnen, wolven en beren voor. Bulgarije telt ca. 350 vogelsoorten waarvan er ongeveer 160 voorkomen rond het Srebarna-meer, dat onder bescherming van de UNESCO staat. Ook op de vele eilandjes in de Donau komen vele soorten vogels voor zoals lepelaars, plevieren, futen en zilverreigers. Op het platteland leven nog tienduizenden ooievaars die in augustus afreizen naar het zuiden. Aan de kust broeden o.a. pelikanen en leven grote kolonies zwaluwen. Zwaluwen komen ook in het binnenland nog veel voor. In een aantal moerassen komen nog vrij talrijk zoetwaterschildpadden voor. Tot de beschermde gebieden behoren vooral de zogenaamde “wetlands” die zeer belangrijk zijn voor broedende en overwinterende vogels. 

Zeventien gebieden zijn aangewezen als beschermde natuurgebieden en natuurreservaten. Het natuurreservaat Bajuvi Doupki-Djindjeritsa staat, evenals het Srebarna-meer, onder bescherming van de UNESCO.

De vijf grootste steden van Bulgarije zijn:

1. Sofia *            1.200.000 inwoners
2. Plovdiv             380.000 inwoners
3. Varna                315.000 inwoners
4. Boergas            200.000 inwoners
5. Roese               170.000 inwoners

* = hoofdstad

Bulgarije werd op 15 september 1946 een Volksrepubliek en ging als laatste Oost- Europees land in 1991 over naar een democratisch staatsbestel. De president is staatshoofd en opperbevelhebber van de strijdkrachten en wordt samen met de vice-premier in directe algemene verkiezingen volgens het proportionele kiesstelsel gekozen voor een ambtsperiode van vijf jaar. Sinds januari 2012 wordt deze functie van president bekleed door Rosen Plevneliev. De president kan maar één keer herkozen worden. Met het vetorecht kan hij wetsvoorstellen van de Sobranje tegenhouden of uitstellen. Hij benoemd verder na overleg met het parlement de premier (sinds 29 mei 2013 is Plamen Oresharski), die afkomstig is van de grootste partij in het parlement. Een presidentskandidaat moet minstens 40 jaar oud zijn en de laatste vijf jaar in Bulgarije gewoond hebben. 

In de nieuwe grondwet van 1991 bleef de verwijzing naar de leidende rol van de communistische partij achterwege en werd een meerpartijenstelsel geïntroduceerd. Tevens werd een gemengde economie toegelaten, alsmede verschillende eigendomsvormen. Artikelen die de vrijheid van meningsuiting beknotten werden geschrapt. Een bijbehorende kieswet schiep de voorwaarden voor vrije en democratische verkiezingen. De Raad van Ministers was volledige verantwoording schuldig aan de Sobranje. De Narodno Sobranje, de Nationale Vergadering van 240 afgevaardigden is volgens de vernieuwde grondwet van 1991 de hoogste wetgevende macht. De Narodno Sobranje wordt elke vier jaar gekozen door alle Bulgaren van 18 jaar en ouder via rechtstreekse verkiezingen. Er bestaat geen kiesplicht. Voor zeer ingrijpende zaken zoals grondwetswijzigingen wordt er een Grote Nationale Vergadering van 400 vertegenwoordigers gekozen door een combinatie van het proportionele en het meerderheids-kiesstelsel.

Van het gelovige volksdeel (ca. 40%) behoort 83,5% tot de Bulgaars- orthodoxe Kerk. Verder is 13% van de gelovigen islamiet, voornamelijk Turken en Pomaken (moslim geworden Bulgaren), 1,5% rooms-katholiek en ieder 1% protestant en jood. De grondwet van 1947 drong de macht van de kerk sterk terug. Er kwam een volledige scheiding van kerk en staat, een verbod voor de kerk op onderwijs en organisatie van de jeugd en een bepaling dat geestelijken door de staat worden betaald. Formeel is de vrijheid van godsdienst gewaarborgd, maar tevens bepaalt de grondwet dat de staat toezicht houdt op de kerkgenootschappen. Nu het communistische atheïsme voorbij is er een zeer grote belangstelling ontstaan voor alles wat te maken heeft met o.a. bijgeloof, parapsychologische verschijnselen, occultisme, geesten en buitenaardse wezens.

Voetbal is misschien de meest populaire sport in Bulgarije maar in volleybal zijn de Bulgaren heel succesvol en mogen ze als een van de toplanden in Europa en zelfs wereldwijd genoemd worden. In 2009 stonden ze gerangschikt op de 4^e plaats op de internationale ranglijst en hebben ze zilveren medailles veroverd op internationale toernooien.

De grootste prestatie ooit van het Bulgaarse nationale voetbalteam was tijdens het WK in de Verenigde Staten in 1994 toen ze de vierde plaats wisten te veroveren. Maar vanaf 1962 wisten de Bulgaren zich al voor dit hoofdtoernooi te kwalificeren; in dat jaar maar ook in de daaropvolgende edities 1966, 1970 en 1974 werden zij in de eerste ronde uitgeschakeld. Nadat ze in 1986 de tweede ronde haalden (2-0 verlies tegen Mexico) haalden ze in 1994 dus hun beste resultaat ooit. Eerst was er de revanche in de achtste finale tegen Mexico om daarna in de kwartfinale notabene Duitsland met 2-1 uit te schakelen. In de halve finale was Italië derhalve te sterk (2-1) en ook in de troostfinale verloren de Bulgaren met maar liefst met 4-0 van Zweden. Na deze piek werd alleen nog in 1998 de eerste ronde behaald om in de jaren daarna niet ‘ns meer gekwalificeerd te geraken voor een WK. Op de Europese Kampioenschappen voetbal presteert Bulgarije over het algemeen niet goed – zij wisten zich in 1996 en 2004 te kwalificeren maar werden in de eerste ronde uitgeschakeld. 

CSKA Sofia is bij ver de grootste en best presterende voetbalclub van Bulgarije. Levski Sofia, Slavia Sofia, Lokomotiv en Litex Lovech spelen vaak in de Europa League zonder uitgesproken resultaten te boeken. De grootste Bulgaarse voetballer moet “Hristo Stoichkov” zijn die tussen 1992 en 1995 toen hij speelde voor Barcelona onder trainer Johan Cruyff z’n piekperiode had. In 1994 werd hij tot Europees voetballer van het jaar gekozen. Andere topspelers zijn en waren “Dimitar Berbatov” en “Lakatus” 

Andere populaire sporten in Bulgarije zijn rugby, tennis, atletiek (o.a. hoogspringen en sprinten) en worstelen, judo en karate. Ook schaken is populair te noemen. 

De Bulgaarse keuken is een kleurrijke afspiegeling van de multiculturele geschiedenis en geografische ligging van het land. Gedurende de jaren hebben de Bulgaren het beste uit de Turkse, Balkan en Griekse keuken geselecteerd. Gecombineerd met de eigen traditionele gerechten is de tegenwoordige Bulgaarse keuken een heerlijke smeltkroes van verschillende smaken De Bulgaarse keuken bestaat uit verse, gekookte en gegrilde gerechten. Hoofdingrediënten zijn vlees en verse groenten (meestal paprika, komkommer, tomaat en courgette). Lokaal geteelde smaakvolle producten zijn erg belangrijk voor de Bulgaren. Bijna iedereen verbouwt zijn eigen groente en fruit. Een Bulgaarse tuin is niet compleet zonder de mooie roze Bulgaarse tomaten, de diep rode paprika's, de aubergines en de komkommers. Andere streek producten zijn de beroemde Bulgaarse yoghurt, witte sirene kaas die op feta lijkt, en de gezonde “Strandja” bos honing. Seizoen specialiteiten zijn bijvoorbeeld wilde paddenstoelen, kruiden voor kruidenthee en noten zoals walnoot en hazelnoot. Tijdens de zomer kun je door een prachtig dorp wandelen, terwijl je hier en daar een pruim of kers probeert van de vele fruitbomen. Ook het verse fruit en de groentes te koop in de openlucht markten zijn heel erg smaakvol.

Enkele populaire gerechten zijn:

• Kavarma - stukken vlees en verse groenten, gekookt met uien en tomaten saus;
• Moussaka - een aubergine-gerecht, wordt vooral in de Balkan en in het Midden-Oosten bereid. In Bulgarije wordt de moussaka klaargemaakt met aardappelen of aubergines en tomaten. De ingrediënten worden overgoten met een witte saus en kazen, de ‘Moussaka’ wordt in de oven gebakken.
• Kebap - stukken vlees gekookt met paprika's uien, paprika poeder en wijn;
• Kiufteta - gekruide gehaktballetjes;
• Kebaptcheta - gekruide gehakte worstjes;
• Shashlik - kleine stukken gekruid vlees gevarieerd met stukken verse groenten en uien op een vleespen of een malse kotelet (Parjola) mild gekruid  en gegrild op hout gestookte barbecue geserveerd met een lekkere jachtsaus of ljutenitza;
• Gyuvetje - deze wordt geroosterd in een keramiek potje vol met stukken vlees, tomaten pasta, groente, verse tomaten, kaas, ei en gele kaas (kashkaval);
• Cirene po Shopski – de vegetarische combi van “Gyuvetie” en hierin wordt kaas gebruikt die op feta lijkt gecombineerd met tomaat, ei.
• ‘Sarma’ - bestaat uit druivenbladeren of koolbladeren gevuld met rijst, tomaten en gehakt. ‘Sarma’ is van Turks origine, maar populair in heel Centraal-Azië en de Balkan.
• Courgette au gratin - geraspte courgettes gemengd met witte kaas en geroosterd met melk, yoghurt en eieren;
• Ljutenitza - een heerlijke pasta van gebakken paprika's en aubergines gemengd met tomaten en wortel puree, licht gekruid;
• Mish Mash - een pan gerecht van gebakken paprika, tomatenpuree, eieren en witte kaas. Snel en makkelijk te bereiden en vol van smaak;
• Kyopulo - een salade van gegrilde aubergines, paprika, knoflook en peterselie;
• Tarator - een koude yoghurtsoep met dille, walnoot en komkommer;
• Shopska salade – een traditionele combinatie van komkommer, tomaat en feta kaas;
• Banitza met feta kaas - een heerlijke Bulgaarse specialiteit gemaakt met bladerdeeg, yoghurt, melk, eieren en witte kaas. Vers gebakken en geserveerd met kruidenmelange van honing of verse yoghurt.

Bulgarije is wereldwijd bekend met schapen-, koeien- of geiten yoghurt die wordt klaargemaakt dankzij de speciale lactobacterie "Bulgaricum" die nergens anders behalve in Bulgarije te vinden is (dat maakt deze yoghurt uniek van smaak). Bulgaarse yoghurt is niet alleen een van de hoofdingrediënten van de Bulgaarse keuken maar ook heerlijk als toetje, bijvoorbeeld met verse aardbeien en vanille poeder.

Drinken 

Rakia is de bekendste Bulgaarse drank. Het wordt op ambachtelijke wijze gemaakt. Elk dorp heeft een eigen stokerij. Rakia wordt gemaakt van druiven of pruimen. Arian is een yoghurt drankje.