Jablanica

HOME / Bosnië-Herzegovina / B-H reisverhalen

De route van Sarajevo naar Jablalanica (is dezelfde weg naar Mostar) is prachtig, door de bergen, langs rivieren, valleien en door tunnels. 

Ergens in een dorp zie ik een digitaal scherm dat telkens nieuwe (oude) slachtoffers laat zien van de oorlog. Ik vraag mij af of degene die overleden is, z’n familieleden of iemand anders uit het dorp nou hier zo vrolijk van wordt.

Om kwart over vijf stap ik uit bij een leeg busstation en vraag mij af waar ik in godsnaam ga slapen vannacht. Geen mensen die mij ophalen, een kamer aanbieden en het is zo te zien helemaal niet groot. Is er wel een hotel? En met de tent ergens slapen is uitgesloten gezien het terrein – de valleien zijn volgebouwd en de bergen zijn heel hoog en steil.

Op zoek naar een slaapplaats

Ik wandel het busstation en vraag de man achter het loket of hij misschien iets weet m.b.t. slaapgelegenheden. Ik heb m’n vraag niet ‘ns uit mogen stellen of hij hangt al aan de telefoon. Ik grijp naar m’n borstzak en vraag nog snel of hij wil vragen wat de prijzen zijn. 10 euro per nacht? Deal. De man heeft een Nederlanders shirt aan en we maken wat grapjes als binnen twee minuten een auto voor komt rijden en mijn tas op de achterbank beland.

We rijden een steeg door en dan een straat in waar wat gezellige terrasjes zijn. Ik heb inderdaad de man bij het busstation iets horen zeggen over een café en de deur naar de kamers is inderdaad naast het café. Blijkbaar heb ik met de eigenaar van doen – Daniel. 

Hij laat mij een kamer zien met vier bedden en ik ga direct akkoord. Binnen vijf minuten heb ik de sleutels in m’n handen en het wachtwoord van de WIFI. Da’s geregeld. 

Ik pak m’n dagtas en wandel de straat uit op zoek naar het museum wat ik morgen wil bezoeken. Ik zie het direct – het is zowat het grootste gebouw van het stadje wat ook wel erg klein is. 

Een typisch communistisch monsterpand zonder enige charme. Verderop staat een originele partizanentrein waarvan het moet lijken alsof de rails nog verder loopt aan de andere kant van de vallei.

De gevallen brug

Als ik richting de vallei loop zie ik ook de overblijfselen van de brug hangen aan de klif. Daarna zie ik een groot veldkanon staan op het veld ervoor waar ooit de slag heeft plaatsgevonden. Ik loop naar de vallei toe waar ik de stuk geknalde brug zie hangen – een groot stuk ligt ook beneden in het zeer heldere water. 

Wat opvalt is de steile richel waar de rivier in kronkelt. Dit is helaas niet de originele brug – die is allang weg. Dit is de brug die is gebruikt toen in 1969 de film slag om de Neretva hier werd opgenomen. Ook loop ik even naar de bestaande brug toe om alles goed tot mij te nemen. Omdat het museum al gesloten is besluit ik morgen terug te komen. 

>> Lees hier over de persoon Josip Broz Tito 

Na een kop koffie op m’n terrasje voor de deur wandel ik via een kleine lokale markt terug naar het veld waar het zich allemaal heeft afgespeeld; het was hier in Maart 1942 dat oud communistisch partizanenleider Tito de Duitsers een loer draaide.

De Duitse anti-partizanenoperatie Weiss III had de toekomstige leider van Joegoslavië in het nauw gedreven tegen de rivier de Neretva aan. Er was geen ontkomen meer aan en Tito moest iets verzinnen; het was veel te laat om al z’n troepen via de smalle spoorbrug naar de andere kant van de rivier te laten vluchten.

De brug werd opgeblazen

Hij liet de brug opblazen waarop de Duitsers dachten dat hij zich zou ingraven om een laatste slag voor te bereiden. Zo zou voorkomen worden dat er desertie plaats zou vinden.

Het is kwart voor negen als ik bij het museum aankom en naar binnen wandel. Ze legt even uit hoe het museum is opgebouwd en ik wandel de stenen trap af naar het belangrijkste gedeelte – de uitleg over de grote slag. Het is een grote open ruimte met heel veel glas waarop je de loc, brug en de rivier kunt zien. De twee poppengroepen moeten aangeven hoe hard het leven voor de partizanen geweest moet zijn. 

Aan de muren hangen talloze brieven, foto’s en stukken tekst – gelukkig ook in het Engels. Het is een stuk geschiedenis van WWII waarmee ik minder bekend ben. Aangezien de Duitsers dachten dat het eindelijk tot een grote veldslag zou komen, waarin zij natuurlijk veel voordeliger uit de bus zouden komen, namen zij de tijd om de slag tot in de puntjes voor te bereiden. Die tijd gebruikte Tito om de brug door z’n ponteurs te laten repareren en veel soldaten te laten vluchten waaronder hijzelf.

Chetniks

Aan de andere kant stonden de Chetniks op hun te wachten maar dit was van een ander kaliber dan de Duitse troepen. Ik neem een kijkje bij de maquette van de brug en bij de wapens, helmen en uniformen. Het is en blijft een lelijk oud ongezellig hok waar ze dit allemaal in hebben gezet ook al zijn de grote foto’s aan de muur overweldigend.  

In totaal zouden de nazi’s tezamen met Italiaanse troepen en de collaborerende Cetniks niet minder dan 7 anti partizanenoffensieven lanceren in Joegoslavië tussen 1941 en 1944. De ene meer succesvol dan de andere; doel om Tito te vangen mislukte jammerlijk net als het gehele partizanenleger op te rollen. Tijdens operatie Weiss III verloren de partizanen niet minder dan 10.000 soldaten; de Wehrmacht verloor zo’n 500 man. 

>> Lees hier over Bosnië-Herzegovina in de Tweede Wereldoorlog

Na m’n museumbezoek wandel ik nog even naar de moderne brug die een pracht uitzicht geeft over het vermeende slagveld en de rivier met de kapotgeschoten brug. Omdat ik te vroeg ben voor m’n geplande busrit neem ik plaats op een terrasje en bestel een burek en koffie als ontbijt.

Een jong en klein meisje kan haar ogen niet van mij afhouden – maar ook de oude baas naast mij – z’n vingers geel van het aantal sigaretten dat hij heeft opgepaft in z’n leven, wil dolgraag even met mij praten. Blijkbaar zijn de mensen alhier totaal niet gewend aan (Westerse) toeristen.

Bus naar Travnik

Het is even over half elf als ik een buskaartje koop naar Travnik – ik neem plaats in het nieuwe buswacht-ruimtehokje waar pompende muziek uit de boxen galt. Het schijnt de lokale bevolking – vaker oud en heel oud soms met hoofddoek niet te deren. Zij zetten hun gekochte spulletjes tegen de boxen aan om nog even iets nieuws te kopen op de markt. Het is druk bij de bus-stop en de bus is er (helaas) nog niet. 

Even over elven komt hij aanrijden en ik moet alle zeilen bijzetten om m’n plaatsje in de bus op te eisen – de mensen zijn zeer vriendelijk maar staan in de bus willen ze ook niet. Op naar Travnik. 

>> Lees hier over het verborgen hoofdkwartier van Tito tijdens de oorlog. 

Jablanica – Travnik: vanaf het busstation gaat er om 11:00 dagelijks een bus naar Travnik. Je komt ongeveer om 15:45 aan in Travnik busstation. Kosten zijn 17 KM en natuurlijk de 1 KM voor je bagage. 

• Naam : Bitka za ranjenike na Neretvi (slag bij Neretva)

Adres        : Bitka za ranjenike bb

Prijs           : 4 KM

Tel.nr.        : 00387 36 752-705

Website     : www.muzej-jablanica.com

Inhoud:

Dit museum is gewijd aan de slag bij Neretva (januari - april 1943) dat onderdeel was van de Duitse anti-partizanen operatie Weiss 3. De slag werd beslist bij het stadje Jablanica langs de oevers van de Neretva rivier. Duitse troepen dreven Tito's partizanen hier in het nauw, maar Tito wist d.m.v. een list de Duitsers af te troeven en zijn troepen aan de andere kant van de rivier te krijgen.

Hij liet namelijk zijn sappeurs alle bruggen over de rivier opblazen om zijn tegenstanders het idee van een 'last stand' te geven. Daarna beval hij zijn sappeurs om een van de bruggen te repareren in het geheim. Ondanks de zware verliezen van de partizanen, behaalde de Duitsers hun strategische doelen niet.   

Een gedateerd museum

Het museum op zich is verouderd en nodig toe aan een grote opknap- en professionaliteit beurt. Het is opgedeeld in drie gedeelten waarvan de slag bij Neretva het leeuwendeel opslokt en het meest interessant is. Het tweede kamertje is gewijd aan de Bosnische oorlog in 1992 en de derde zijn twee Ottomaanse hutten en een handkar die de geschiedenis van de regio moeten omschrijven.

Deze twee laatste zijn zeer matig en niets is in Engels. De slag in 1943 word keurig beschreven in het Engels en er zijn voldoende foto’s, brieven, helmen en wapens om je zeker een drie kwartier bezig te houden. Er staan twee grote modellen met poppen van partizanen, een maquette van de brug en je hebt een mooi uitzicht op de brug, het kanon buiten, de locomotief en de brug zelf. 

Het is zeker niet het mooiste museum wat ik ooit heb gezien maar ik heb er wel wat bijgeleerd over een slagveld wat nauwelijks bekendheid in onze landen geniet. 

Ik heb die avond gegeten op het terras van restaurant Ruza, m’n slaapplek (zie onder); je kunt hier een grote of een hele grote pizza bestellen voor respectievelijk 6 of 8 KM. Het is een gezellig terras in de straat achter de drukke doorgaande weg en er zitten meerdere terrassen in dit straatje. Je kunt ook prima een kop koffie en/of een biertje bestellen. 

Links naast het busstation zit een leuk en lekker ontbijtrestaurant. Ik bestelde een heerlijke (kaas) burek en een koffie, voordat ik met de bus meeging. Je kunt binnen en buiten op het terras zitten. 

Naam         : privé kamers boven Ruza restaurant

Adres         : Branilaca grada 49

Prijs           : 20 KM (single)

Tel.nr.         : + 387 036 752 463/ 06 285 686

Inhoud:

Op een prima plek boven een restaurant in een gezellig straatje centraal gelegen vond ik deze optie. Ik was de enige op de hele verdieping die bestaat uit twee kamers (met beide vier bedden) en een lange gang. Beneden is alleen een grote wc-douche aanwezig en dan de voordeur naar de straat waar het terras van het restaurant staat.

De straat voor is wel wat druk en misschien is het lekkerder om op de andere kamer te slapen. Nadeel is dan wellicht dat het internet (WIFI) helemaal niet werkt. Ik moest m’n pc op de vensterbank neerzetten en dan nog viel hij telkens weg. De eigenaar (Daniel) is een aardige kerel en ook het jonge personeel is zeer vriendelijk. Het eten en drinken is overigens goed en goedkoop.

Je krijgt een sleutel van je kamer en hele gebouw mee. Er ligt een handdoek en alles is schoon.