Drvar

HOME / Bosnië-Herzegovina / B-H reisverhalen

De busroute tussen Banja Luka en Drvar is prachtig - het lijkt alsof we op een plateau rijden die wat weg hebben van wijde Alpenweides met rotsen en gras en op de lage heuvels bos. 

Drvar was al bekend in het tijdperk van Oostenrijk-Hongarije vanwege de hoge kwaliteit van het hout afkomstig uit dit gebied. Het Drvar gebied is nog steeds een van de grootste houtproductie- en houtverwerkingsgebieden in Bosnië en Herzegovina en waarschijnlijk daarom die open plekken. Heel weinig bebouwing (geen dorpjes) en het is moeilijk te bepalen waar we nu precies zijn.

Dan komen we weer op een weg die ook op m’n kaart staat en rijden we naar de stad Kljuc.

De industriestad

Daar stoppen we zo’n 20 minuten en rijden dan door. Het laatste stuk zit ik alleen in het busje. We rijden op een heuvelrug en ik zie m’n eindbestemming Dvrar liggen in de vallei. Grote industrie in het midden die ik herken van foto’s van internet. We zigzaggen de berg af en ik zie al bordjes van de grot van Tito en kan mij zo aardig oriënteren.

In de vallei rijden we langs de grot en rijden parallel aan de hoofdweg van de stad richting het vervallen busstation. Ik stap uit terwijl de chauffeur een koffie bestelt.

Na m’n eigen kop koffie wandel ik de hoofdstraat in wat een mix is van nieuw, oud, vervallen en nog meer vervallen. Ik kom langs de prachtige grijze Orthodoxe kerk en herinner mij dat hier aan de andere kant van de weg een stukje de heuvel op de begraafplaats ligt, op de helling.

Deze werd door de Duitsers in de oorlog als Citadel aangeduid aangezien zij ervan uitgingen dat hier het hoofdkwartier van Tito gelegen was. 

Er zijn nog graven uit de tijd van het Habsburgse Rijk en er zouden zelfs wat Duitse soldaten begraven zijn na de aanval op het hoofdkwartier. Op zou er op deze plek een Romeinse markering te zien van ongeveer 100 jaar na Christus. Ik ga nog op zoek naar een kamerverhuur maar na een poging, die bestond uit een uur wandelen met een rugtas op de heuvel op kom ik met hangende pootjes terug in het roze sjeik uitziende Hotel Drvar en boek alsnog hier een kamer.

De grot en twee musea

Dan wandel ik terug naar het kruispunt en loop naar de bocht waar ik eerder met het busje reed en waar ik het bordje zag van Tito’s grot. De oude ijzeren brug over de rivier Unac ligt er nog en ik kom bij een hek en twee huisjes waarvan een origineel is (hoor ik later). Het meisje spreekt Engels en legt uit dat de grot verderop ligt maar dat je ook de twee kleine musea kunt bezoeken voor een kleine extra bijdrage. 

Ik betaal voor het totaalpakket en wandel langs de heuvel op een goed aangelegd pad richting de twee gerenoveerde (maar tevens originele huizen). Het blijkt dat de bankjes hier veelal gebruikt worden door jonge vrijers en ik zie een uitgebrande treinstel staan blijkbaar bewaard van de slag die zich hier in de vallei heeft afgespeeld tijdens operatie Rosselsprung.  

>> Lees hier over Tito z'n ondergrondse bunker in Konjic

Omdat ik nu nog alleen ben besluit ik direct naar het hek die leidt naar de grot te gaan. Het is nog een flinke klim over rotsen en stenen en alleen een begeleidend hekje aan de zijkant. 

Dan verscholen tussen de rotsen is op een plateau een houten huis te zien, eigenlijk twee, en daarachter een scheur in de rotsen waar een klein beekje onderdoor loopt – die in de lente een behoorlijke woeste beek wordt (zie ik later op foto’s en hoor ik van de lokalen hier). 

Vallende stenen

Helaas zijn de huisjes afgesloten en er staat niets binnen. Ook de grot is afgesloten en ik zie de reden. Stenen komen hier blijkbaar zo nu en dan naar beneden en zijn dus ook op het gerenoveerde achterhuisje gevallen. Staand op het kleine houten voor-plateau kijk ik naar de stad verderop van achter struiken en bomen en snap waarom dit nooit gevonden is – het valt gewoonweg totaal niet op zo halverwege de rotsen.

Wellicht dat de partizanen ook camouflagenetten gebruikten en wellicht verschillende in de veranderende seizoenen. Ik wandel terug en loop alleen het linker huisje in dat 25 Mei heet. Er is een uniform van Tito inclusief pet te zien in een vitrine, een Duitse uniform in een pop en heel veel foto’s van Drvar van voor en na de oorlog en wat tekst, maar heel summier en meest niet in Engels. 

Ik kijk naar de maquette die hier staat en duidelijk is dat het hoofdkwartier tussen enerzijds de stad (met de rivier als buffer ertussen ligt) en achter de heuvelrug ligt de spoorlijn – als buffer.  

Artikel Franja, het geheime partizanen hospitaal - Cerkno geplaatst in September 2024: 

>> Lees hier over Partizanen leider Tito. 

Ik wandel terug en maak kennis met de man van de souvenirshop die mij een typische home-made rakija aanbied die ik niet afsla. Al proef ik het niet dit zou de hout-bes variant moeten zijn waar de regio zo bekend omstaat. Ook het lieve meisje die de entree verzorgd en twee lokale vrouwen zitten erbij en drinken gezellig een glaasje mee.

Ik hoor dat het originele huisje van Tito door de Duitsers is vernield in WWII maar de meubels en andere spullen niet. Da’s juist gebeurd in de oorlog van 1992 wat het wel erg maakt eigenlijk. Zij spreekt Engels, de man Duits en ik hoor nu precies waar de begraafplaats zich bevind en hoor ook dat de huisjes hier al stonden.

De man vertelt dat het woord Drvar afstamt van het Servo-Kroatische woord DRVO wat letterlijk hout betekent.

Gedurende het bestaan van de Socialistische Federale Republiek Joegoslavië heette de stad Titov Drvar ter ere van Josip Broz Tito, nu heet alleen de hoofdstraat nog steeds Tito. We babbelen nog wat verder als ik richting stad ga. Morgen op naar Kroatië.  

>> Lees over het andere nog bestaande hoofdkwartier van Tito in Base 20 

Het bustation ligt in het zuiden van de stad, vlakbij de hoofdstraat en er gaan zeker busjes hiervandaan naar Livno en Bosansko Grahovo. 

Drvar – Knin (KROATIE) – Sibenek: er gaat zeker een bus per dag (09:30) van Drvar via de grens bij Strumica naar Knin in Kroatië die doorgaat naar Zadar. Maar niet vanaf het busstation – je moet opstappen bij de verkeerskruising et de stoplichten op de doorgaande weg van Bosanski Petrovac naar Knin.

Daar wordt een half uur pauze ingeroosterd en om 10:00 vertrekt deze. Je bent om 11:00 bij de grens en een half uur later in Knin. Kosten zijn 14 KM. 

Er gaat een boemeltreintje van Knin treinstation naar Sibenek. Vertrek om 15:07 en aankomst om 17:02. Kosten 50 Kuna. 

Naam                : Hotel Drvar

Adres                : Titova Ulica 25

Prijs                   : 60 KM (single) 

Tel.nr.                 : +387 34819111

E-mail                : infohoteldrvar@yahoo.com

Inhoud: 

Dit 3 sterren hotel is eigenlijk de enige (echte) optie in de stad om te slapen. Iedereen kent het, het ligt in de hoofdstraat, en je herkent het direct omdat het zwaar roze is geverfd.

Het past niet echt in de stad omdat het supermodern is met een “sjeik” terras voor. de kamers zijn prima, beetje gehorig, ruim, groot bed, TV, WIFI (niet zo best soms) en een heerlijke hete douche. Ontbijt is inbegrepen en je kunt kiezen uit zoet of zout. Zout bestaat uit een omelet met kaas en ham, wat brood, koffie en een glas water. Het is redelijk. 

BESTEDINGSTIJD:

Je bent eigenlijk snel uitgekeken bij de grot maar de plek en omgeving blijven speciaal. Entree is 3 KM alleen voor de grot en je betaalt 2 KM voor de twee musea.