GESCHIEDENIS - Armenië

In de tijd van de Perzen was Armenië een satrapie (provincie) van het Perzische rijk. Omdat het land centraal ligt en van vier richtingen gemakkelijk veroverd kan worden is Armenië in z’n gehele geschiedenis vele malen onder de voet gelopen.

Na de val van het Perzische Rijk door de veroveringen van Alexander de Grote, maakte Armenië deel uit van het nieuw ontstane hellenistische rijk. Toen na Alexanders dood het hellenistische rijk uiteenviel, werd Armenië deel van het rijk der Seleuciden.

In 190 v.Chr. stichtte Artaxias het onafhankelijke koninkrijk Armenië. Vooral onder Tigranes de Grote kwam het rijk tot grote bloei. Al snel werd Armenië echter een twistappel tussen de Parthen en de Romeinen, die regelmatig ingrepen in de Armeense troonopvolging. Het rijk zou op z’n toppunt zuidoost Turkije behelzen maar ook heel Syrië, Libanon, noord-Irak, Georgië en Azerbijan.

Tussen 115 en 117 werd het gebied korte tijd ingelijfd bij het Romeinse Rijk als de provincie Armenia, maar de bezetting was van korte duur en in 117 werd Armenië opnieuw een koninkrijk. Vanaf 165 was de Armeense onafhankelijkheid verleden tijd en werd het koninkrijk definitief een vazalstaat van het Romeinse Rijk.

In 428 n.C werd Armenië veroverd door het Sassanidische Perzische Rijk en er kwam een eind aan dit koninkrijk. Het westen van het land viel onder Byzantijns bestuur. De Arabieren wonnen grond vanaf het jaar 651 toen zij noordwaarts trokken vanaf het huidige Irak – Bagdad.

Niettemin lukte het de Armeniërs weer onafhankelijkheid te verwerven. Eerst in de 9de eeuw wist Armenië zich vrij te vechten van de Arabieren. Armenië werd weer een koninkrijk onder de Bagratoeniën, met Ani (stad) als hoofdstad. Dit koninkrijk splitste zich in de 11de eeuw af in een aantal semi-onafhankelijke koninkrijken: zoals Vaspoerakan en Sjoeniek.

Het laatste Armeense Rijk: 

Niet veel later werd Armenië aangevallen door Turken en Mongolen, waarbij het grootste deel van het land verwoest werd.  Veel Armeniërs vluchtten naar het westen, waar zij het koninkrijk Cilicisch Armenië stichtten. Het laatste Armeense Rijk, onder het bestuur van de Rubenianen, dat samenwerkte met de Kruisvaarders, duurde tot de 14de eeuw. In 1454 verdeelden het Ottomaanse Rijk en Perzië Armenië onder elkaar. 

In 1828, na de Tweede Russisch-Iraanse oorlog werd Perzisch Armenië (Oost-Armenië) in het Russische Rijk opgenomen.

Omdat het land weer geregeerd weer door (mede) Christenen kwamen vele (Christelijke) Armenen terug uit ballingschap. Omdat de Armenen die nog onder Ottomaans bestuur zich gingen roeren vond de (eerste)  Armeense genocide plaats – in 1896 – tussen de 100 en 300.000 Armeniërs vonden de dood.

In WWII rukten de Russen op in de Kaukasus en drongen diep door in het hedendaagse Armenië en zelfs Turkije. Omdat sommige Armenen met de Russen samen vochten en werkten werd dit door de Turken als hoogverraad gezien.

Al tijdens de oorlog vond in het Ottomaanse Rijk de Armeense Genocide plaats (1915-1923), waarbij waarschijnlijk naar schatting 300.000 tot 1,5 miljoen Armeniërs vermoord werden. Hierdoor verloor West-Armenië zijn inheemse bevolking. De Russen waarmee de Armenen samen vochten trokken zich geheel terug toen de Revolutie in eigen land in 1917 uitbrak.

VS als bestuurder

De Armenen stonden er alleen voor. Na de Eerste Wereldoorlog verklaarde Oost-Armenië zich onafhankelijk op 28 mei 1918 als de Democratische Republiek Armenië. President Woodrow Wilson van de Verenigde Staten probeerde het Amerikaans Congres ervan te overtuigen dat de VS Armenië moest besturen als mandaatgebied, wat mislukte. De Armeniers moesten de Turken zelfs tegenhouden anders had het hele land totaal door de Turken ingenomen worden.

Op 10 augustus 1920 werd Armenië erkend door het Verdrag van Sèvres, dat door westerse mogendheden ook aan de Turken werd opgelegd. Dat verdrag werd als onacceptabel afgedaan door de inmiddels nieuwe Turkse regering, onder leiding van Mustafa Kemal Atatürk. Een jaar later begonnen de Turken, onder Atatürk, aan een bevrijdingsoorlog.

Stichter van de Sovjet-Unie: 

In december 1922, na de verovering van de Democratische Republiek Armenië door het Rode Leger was Armenië als onderdeel van de Trans-Kaukasische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek een van de stichters van de Sovjet-Unie, waarin het vanaf 1936 de Armeense Socialistische Sovjetrepubliek vormde.

Er werd een stuk land aan Azerbijan gegeven en honderdduizenden vluchtten naar de verenigde Staten, Frankrijk en Groot-Brittannië. 

Na het staakt-het-vuren, dat in mei 1994 eindelijk tot stand kwam, heeft Nagorno-Karabach niet alleen bestuur over Nagorno-Karabach maar ook over een beduidend gedeelte eromheen, zodat de Armeense enclave weer verbinding heeft met Armenië.

Duizenden doden

Tijdens de oorlog vonden meer dan 25.000 Armeniërs en Azerbeidzjanen de dood en vluchtten meer dan een miljoen mensen. Nagorno-Karabach had reeds in 1991 de onafhankelijkheid uitgeroepen, maar dat blijft internationaal nog on-erkend.

Door de oorlog en de verslechterende economische omstandigheden, die mede het gevolg waren van een economische blokkade ingesteld door Azerbeidzjan en Turkije, kwam de regering van de eerste president van Armenië Levon Ter-Petrossian al snel in grote moeilijkheden. Uiteindelijk trad hij in 1998 af.

In oktober 1999 kwamen premier Sarkissian en voorzitter van het parlement Demirchian om het leven door een aanslag. De motieven zijn tot op heden niet geheel duidelijk. In 2001 trad Armenië toe tot de Raad van Europa. Bij de presidentsverkiezingen van 1998 werd de voormalige de facto leider van Nagorny-Karabach, Robert Kocharian, gekozen en in 2003 herkozen. In maart 2007 overlijdt premier Makarian plotseling door een hartaanval en wordt opgevolgd door Serge Sarkisian.

Sarkistan als president: 

In februari 2008 wordt Sarkisian tot president gekozen. In september 2008 bezoekt de Turkse president Armenië. In oktober 2009 besluiten de regeringen van Armenië en Turkije de betrekkingen te normaliseren. In april 2010 besluit het parlement van Armenië de ratificatie van het besluit om de betrekkingen te normaliseren op te schorten vanwege aanvullende voorwaarden van Turkije.

In mei 2012 wint de republikeinse partij de verkiezingen en in februari 2013 wordt Serge Sarkisian opnieuw tot president gekozen. Een oorlog tussen Azerbijan en Armenië blijft mogelijk tot op de dag van vandaag. 

Armenië sluit zich in 2015 officieel aan bij de door de Russen geleide Euraziatische douane-unie en kiest niet voor de ondertekening van een associatieovereenkomst met de EU.

In april 2017 wint Sarkasian de parlementsverkiezingen. In december 2018 roept Nikol Pashinyan verkiezingen uit om de meerderheid van de Republikeinse Partij in het parlement te bestrijden en zijn My Step Alliance wint met een overweldigende meerderheid.

Eind 2020 wint Azerbeidzjai grondgebied in een offensief tegen Nagorno-Karabach. Dit leidde tot protesten tegen Pashinyan omdat hij instemde met een door Rusland bemiddeld staakt-het-vuren.