Achtergrondinformatie - Argentinië

In het begin van de jaren 70 was een Revolutionair volksleger geïnspireerd door Che Guevara actief in het noordwesten van Argentinië.  

Onder het bewind van Peron’s derde vrouw “Isabel” die na de dood van de leider in 1974 de leider was in het land een geheim decreet getekend wat de strijdkrachten het recht gaven om “alle militaire operaties uit te voeren die nodig zouden zijn voor het neutraliseren / vernietigen van de opstandige elementen”.

Het volksleger

De basis van het volksleger (ERP) werd gedood en/of gevangen gezet. Midden 1975 was het land het toneel van grootschalig geweld. Extreme rechtse doodseskaders gebruikten hun jacht op uiterst linkse guerrilla’s als voorwendsel om willekeurige linksgeoriënteerde tegenstanders uit te roeien en als dekking voor gewone misdaden.

Het land werd verdeeld in vijf militaire zones zoals de Fransen in 1957 hadden gedaan bij de succesvolle slag van Algiers in Algerije.   

Volgens documenten uit het archief van het Amerikaanse ministerie van buitenlandse zaken geloofde Videla dat de USA de aanval op Argentijnse progressieven goedkeurde.

Zo zou buitenlands minister Henry Kissinger onder president Ford voorstander zijn geweest. Onder Jimmy Carter legde de Amerikaanse buitenlandse politiek meer aandacht op mensenrechten en dit leidde tot minder soepele relaties met het Argentijnse militaire regime.

De regering Reagan die in 1981 aantrad zag Carters politiek als een verzwakking van relaties met bondgenoten in de Koude Oorlog en trok eerdere veroordelingen van mensenrechtenschendingen door de junta in. De herwaardering van de diplomatieke banden maakte CIA samenwerking met Argentijnse inlichtingendiensten mogelijk ten behoeve van trainingen en bewapening van Nicaraguaanse Contra’s mogelijk.

De Argentijnse militairen kregen hun opleiding niet geheel toevallig van de Amerikanen en de Fransen die heel lang een belangrijke basis in Argentinië hadden. 

De Dwaze Moeders is een groepering van Argentijnse moeders van de verdwenen personen tijdens de “vuile oorlog”.

Deze beweging is spontaan ontstaan toen een groep moeders in 1977 opheldering ging vragen aan de autoriteiten over hun vermiste kinderen. Ze werden niet ontvangen, en gingen toen maar zwijgend over het plein lopen met hun nu “iconische” witte hoofdsjaals.

Sociaal onrecht

De volgende week kwamen ze terug, en zo elke week, bijna dertig jaar lang. In 2006 splitste de groep zich op – de een stopte omdat het van mening was nergens meer voor te vechten omdat de regering van Néstor Kirchner sinds 2003 serieus werk maakte van het onderzoek naar de misdrijven gedurende de Vuile Oorlog. De andere ging door om voor andere “sociale” onrecht te demonstreren.

Initiatiefnemer van de dwaze Moeders was Azucena Villaflor. In 1977 verdween zij met negen andere vrouwen spoorloos. De groep was de enige officiële politieke organisatie die tegen het regime demonstreerde en toonde aan hoe “krachtig” gezamenlijk vrouwendemonstraties kunnen zijn.

De Dwaze moeders kregen internationaal veel aandacht en steun waaronder Nederland. Onomstreden waren en zijn de Madres niet : hun voorzitter Hebe de Bonafini, die een bewonderaar is van Fidel Castro, uit zich regelmatig nogal provocerend.

De junta stapte op in 1983 en plaveide de weg voor de democratisch gekozen president “Alfonsín” die opdracht gaf om negen leden van de militaire junta maar ook guerrillaleiders te berechten.

In 1985 werd Videla veroordeeld tot levensopsluiting in de militaire gevangenis van Magdalena. Echter op 29 december 1990 werd door toenmalig president Carlos Menem gratie verleend aan Videla en andere veroordeelde generaals.

In 1998 kreeg Videla gevangenisstraf voor zijn rol in de ontvoering van elf kinderen en de vervalsing van identiteitsdocumenten van kinderen die tijdens de dictatuur aan hun gearresteerde ouders waren ontnomen en door militaire families waren opgevoed. Ironisch gezien, was Videla de facto niet in staat om zijn huis te verlaten, aangezien telkens als hij ergens aanwezig was hij beledigingen of aanvallen riskeerde. Generaal Galtieri overleed in 2003.

Zijn amnestie werd in 2006 opgeheven omdat genocide een vergrijp is waarvoor in de Argentijnse grondwet geen amnestie mogelijk is. Het hoger beroep van Videla werd afgewezen en per oktober 2008 verbleef hij in de militaire gevangenis op de basis “Campo de Mayo” en in de gevangenis van “Marco Paz” bij Buenos Aires. Hij stond in 2010 samen met dertig anderen terecht voor de moord op 32 politieke gevangenen in 1976.

Diefstal van baby's en z'n dood

In 2012 kreeg Videla nog eens 50 jaar cel opgelegd voor de diefstal van tientallen baby's. Medewerkers van het regime haalden de baby's weg van vrouwen die bevallen waren in de martelcentra in het land. De baby's werden door derden geadopteerd, onder wie militairen en hun bondgenoten.

Op 17 mei 2013 overleed Videla op 87-jarige leeftijd in de gevangenis aan de gevolgen van uitglijden onder de douche.

Buitenlandse overheden waarvan burgers slachtoffer waren geworden van de Vuile Oorlog brachten individuele zaken in tegen het vroegere militaire regime. Zo werd 2009 de Nederlands/Argentijnse piloot Julio P. gearresteerd op verdenking van het uitvoeren van dodenvluchten. Ook was er in 2001 opeens ene Jorge Zorreguieta, die tijdens het bewind van Videla Onderminister van Landbouw was, in de schijnwerpers te staan toen zijn dochter Máxima zich verloofde met kroonprins Willem Alexander.

De Nederlandse Koninklijke familie: 

De implicaties van zijn mogelijke verbinding met de Nederlandse Koninklijke Familie, en zijn mogelijke aanwezigheid bij een koninklijk huwelijk waren in Nederland voor verscheidene maanden het onderwerp van debat.

Zorreguieta beweerde dat hij als burger zich niet bewust was van de ‘Verdwijningen’. In opdracht van het Nederlandse kabinet deed professor Baud onderzoek naar de rol van Zorreguieta. Hoewel persoonlijke betrokkenheid bij verdwijningen niet werd aangetoond, concludeerde Baud dat het zeer onwaarschijnlijk was dat Zorreguieta niet op de hoogte van de misdrijven was.

Hierop verbood de Nederlandse regering Zorreguieta het huwelijk bij te wonen.