BLOG: Smokkelwaar als rookgordijn

Een paar weken voordat ik Oekraïne zou verlaten was ik geland met het vliegtuig in Simferopol, hoofdstad van de Krim. In Oezbekistan had ik een ticket geboekt naar de hoofdstad van het toen nog Oekraïense schiereiland. Ik had een lus gemaakt door het voormalige Sovjet-satelliet-staat en als laatste stop had ik de stad Lviv aangedaan.

Daar kocht ik een bus ticket naar Polen. Grensoverschrijdingen in Oekraïne waren en zijn een probleem. Ik had gepoogd naar Wit-Rusland te reizen maar dat was onmogelijk vanwege alle restricties van dit land. Ook een reis naar Roemenië over de bergketen Karpaten was moeilijk.

Om die redenen besloot ik naar de Poolse stad Zamosc te bussen. Twee dagen voor m’n geplande vertrek uit de Oekraïne slofte ik op m’n gemak naar het busstation van Lviv. Deze moet je voorstellen als een bijna onvindbare ondergrondse grijze kolos midden in de stad. Veel beton en weinig gebruiksvriendelijkheid. Ik moest een beetje denken aan de Londense metro met talloze smalle lage doorgangen.

Dwaalspoor

De een brengt je naar de ticketcounters, andere naar de wc’s maar de meesten leidden naar de ruimte waar de bussen staan opgesteld. Ikzelf ben talloze keren verkeerd gelopen en verdwaald. Ik volgde een gang naar wat ik dacht die mij zou brengen naar het reisinformatie-hokje maar opeens stond ik voor een deur. Dit bleek weer een van de talloze uitgangen te zijn naar de straat. In de kelder, onder de eigenlijke grond, staan de bussen met ronkende motors te wachten op hun (vertrek)tijd.

Over het klimaat en de gezondheid van mensen wordt blijkbaar niet nagedacht. Wel over het feit dat wellicht bij het uitdoen van de motor, deze niet meer start. Het staat hier blauw van de uitlaatgassen en een paar minuten wachten op je connectie moet gelijk staan aan een pakje of 10 sigaretten roken. Maar het bleek als snel dat mijn (internationale) bus gelukkig buiten staat opgesteld. 

Mijn tas verdwijnt in het bus-ruim onderin de bus en ik neem als eerste en later blijkt als enige plaats in de bus op deze halte. Een plekje is fijn maar ik had toch graag andere reizigers in de bus gehad. De bus vertrekt precies op het tijd dat deze zou moeten vertrekken. Wil dan helemaal niemand naar Polen toe? Of is er soms nog een goedkopere, betere of veilige manier om daar te geraken? Even moet ik terugdenken aan wat de man achter de balie in het busstation had gezegd………

We rijden Lviv uit en stoppen even later in een klein dorpje op weg naar de grens. Ik zie al borden langs de weg met de grens erop aangegeven. Toch weer een kleine opluchting. Een drietal mensen stappen in en nemen achterin de bus plaats. Verderop stoppen we weer en ik hoor de nieuwkomers een ieder gedag zeggen. Vreemd.

Opmerkelijk ook dat ze er allemaal hetzelfde uitzien; gemiddelde leeftijd, allemaal eenlingen en allemaal lokaal. Niemand heeft een koffer of rugtas mee en vakantiegangers kun je deze mensen niet noemen. Na nog een aantal gestopt te zijn bij piepkleine plaatsjes zit er nu ongeveer 20 mensen in de bus. Het is nog een uur naar de grens zie ik op m’n horloge.

Een begint met de sloop van de bus. Achterkanten van stoelen worden opgehaald, ijzeren platen van de zijkant en dak van de bus wordt tijdelijk gelift om hier sigaretten in te verstoppen. Geen enkele plek ontkomt aan de woede van de passagiers om hier sigaretten in te stoppen.

Gepokt en gemazeld

Dit moet de grootste sigarettensmokkel route van Europe zijn, kan niet anders. Een van de passagiers komt naar mij toe en wijst op de achterkant van m’n stoel. Totaal overbluft wat hier gaande is schudt ik mijn hoofd heen en weer. De man dwaalt af en heeft enkele minuten later alweer een nieuw “gat” gevonden in de bus waar hij z’n waar tijdelijk kan stoppen. Ik probeer oogcontact te krijgen met de buschauffeur maar die kijkt stoïcijns voor zich uit. 

De bus stopt in een rij van voertuigen wat het begin moet zijn van de douane. Sommige passagiers zijn nog driftig bezig hun laatste pakjes te verstoppen als de achterdeur van de bus open gaat. Een voor een gaan de mensen eruit handen vol met hun plastic. Het bewijsmateriaal verdwijnt in de vuilnisbakken die aan de kant van de weg staan. Als de achterdeuren sluiten zie ik in m’n ooghoek hoe sommige balen plastic uit de vuilnisbakken gewaaid zijn en scheren over de weg. Straks wordt iedereen teruggestuurd naar Oekraïne of word ik nog aangezien als aanstichter van dit kwaad? 

Ik laat keurig m’n paspoort zien en de man bladert druk in m’n boekje. Daar staan stempels in die de man in z’n hele leven nog nooit heeft gezien; dat begrijp ik. In gebrekkig Engels vraagt hij of ik rook? Ik? Nee, ik rook niet. Of ik sigaretten mee heb? Nee, waarom zou ik sigaretten mee hebben als ik niet rook? Terwijl de man mij maant mee te lopen naar een andere tafel zie ik de smokkelaars achter mij een voor een het gebouw uitlopen. Dit meen je toch niet?

Gedoogbeleid? 

Waarschijnlijk komen deze mensen hier dagelijks tientallen pakjes sigaretten smokkelen en nu gaat hij mij – als enige reiziger – eruit plukken? Jahoor, mijn tas moet open en deze wordt minutieus doorzocht. Het fort Europa? Zo lek als een mandje blijkbaar. Het IJzeren Gordijn? Je kunt beter spreken van een rookgordijn met corrupte ambtenaren. Acteurs? Voor hypocriete mensen moet je hier zijn. Behoorlijk geïrriteerd wandel ik als laatste de bus binnen.

De twee douaniers zie ik weglopen met twee vuilniszakken vol met sigaretten. Al de passagiers zitten weer in de bus maar wat gaat er nu gebeuren? Moeten zij een boete betalen misschien? De motor van de bus wordt gestart en er volgt een periode van uitzinnige vreugde. Er wordt gelachen en op elkaars schouder gebeukt. Als er flessen wodka waren geweest waren deze zeker geopend en zou er geproost worden. We rijden het niemandsland uit en het openen van de ruimtes begint. Blijkbaar waren de twee gevonden vuilniszakken aan buit een schijntje van wat er Polen is in gesmokkeld.