BLOG: Hyena's voeren in Ethiopië

December 2024

Het leek vooraf zo’n leuk, interessant en avontuurlijk idee om zo dicht bij een hyena te komen. En dan ook nog op enigszins natuurlijke wijze. Tenminste dat houd ik mijzelf voor. Een ontmoeting met een groot wild roofdier zou een unieke ervaring zijn. Iets wat je moet doen als je in Ethiopië aan het reizen bent.

In de schemerdonker iets voor mij zit de gids op z’n knieën. In z’n mond heeft hij een stokje hout met aan het uiteinde een stuk rottend vlees. Achter mij hoor ik verschillende poten in de aarde steeds dichterbij komen. Het gesnuif van de beesten wordt luider. Ook ik zit op m’n knieën verdwaasd veruit in het donkerte voor mij uit te staren. Terwijl het vlees zo’n 20 centimeter voor mij aan het stokje hangt te bungelen voel ik opeens een stel bonkige botten en strakke spieren tegen m’n rug aan komen.

Ik buig mee met de spierbundels en het duurt maar een paar seconden voordat de hyena toehapt en het stuk vlees in z’n bek heeft. Ik sla een zucht van verlichting als ik de hyena achter mij hoor weg lopen kauwend op z’n hapje. 

Wie gaat er op vrijwillige basis samen aan tafel met een wilde hyena? Als ik terugdenk aan deze avond vraag ik mijzelf af of ik niet iets teveel gedronken had toen hiervoor tekende. Maar op dat moment leek deze tour mij een unieke mogelijkheid die ik moest pakken. Je zou misschien denken aan een commerciële stunt om toeristen hyena’s te laten voederen maar niets is minder waar. 

Het Islamitische Harar

Harar was in de late Middeleeuwen een zeer belangrijke strategische plek voor de handel in Oost Ethiopië. Een moslimbolwerk dat een paar honderd jaar geleden flink te leiden had onder Christelijke aanvallen. Ter verdediging van het geloof liet de toenmalige emir van de stad een stadsmuur bouwen. Deze muur zou de aanvallers tegenhouden maar de hyena’s die in de bergen rond de stad woonden, vonden een sluiproute. Zij deden zich tegoed in de stad aan slachtafval.

De vraag is nog steeds of dit zogenaamde voederen van de hyena’s een geloofsritueel was waarin “gelezen” werd hoe de toekomst van de stad eruit zag of dat het praktische overwegingen zijn geweest; de slagers waren van hun afval af maar ook dat de hyená’s geen vee en/of kinderen aanvielen.  

>> Lees over Yala Nationaal Park in Sri Lanka, bekend vanwege de luipaarden aldaar. 

Voor mij is het noch een praktische reden noch een geloofsritueel geweest dat ik besloot mij op te geven voor een avondje hyena voeren. Bij een lokaal bureautje kon je je opgeven voor de komende avond. Er was niet veel gelegenheid om vragen te stellen. Het was wel duidelijk dat ik mij om 19:00 voor deze deur moest melden.

Ik had mijn bergschoenen aangetrokken, een lange broek en ook een jasje. Een paar minuten voor de afgesproken tijd stond ik enigszins nerveus te wachten op de dingen die gingen komen. Het blijkt dat we met z’n 3-en op stap gaan. De gids en nog een toerist; een Japanse jongeman.

We wandelen vanaf het centrum naar een buitenwijk. De zon gaat onder en het begint te schemeren als we door talloze steegjes en straten lopen. Opeens staan we stil op een klein stoffig open terrein. Het is omzoomd met lemen muren met hier een daar een oude houten poort.  Steeds meer mensen gaan naar binnen toe. De wind neemt iets toe en de temperatuur daalt nu snel. Het wordt ook donker en het valt mij op dat er steeds minder straathonden te zien zijn. 

Het hyena voeren kwam in de jaren 60 weer in “swung” zoals we dat nu zouden zeggen. De zogenaamde hyena-man ging de hyena’s nu regelmatig voeden en verzon voor elk van hen een naam. Op die manier werden het individuele dieren en kon hij ze roepen vanuit de bergen de stad in. Het werd een lokale toeristische attractie die uitmondde in een groepje hyena-voeders met verschillende groepjes beesten. De ervaring in de omgang met deze grote wilde dieren werd zo verfijnd en doorgegeven aan de volgende generatie.

Mensen uit de buurt wilde ook weleens zien hoe dit in z’n werk ging en zo werd het eerst nationaal en later ook in het buitenland bekend. De commercie rond het hyena-voederen was geboren. Voor mij is dit nogal dubbel. Iedereen kent blijkbaar het samen voeren van een wild beest maar zal dan precies op deze avond zich niemand anders dan een Aziatische jongen en ik zichzelf hebben opgegeven? En hoeveel beesten komen er straks opdagen? Drie hyena’s op elk van ons? 

>> Lees m'n blog over m'n bezoek aan de Galapagos eilanden met unieke (wilde) dieren

We zijn inmiddels een kwartier op het open veldje en we krijgen een soort van briefing van de gids. Het komt erop neer dat je geen snelle of onverwachte bewegingen moet maken en altijd naar de instructies van de gids en/of hyena-roeper moet luisteren en handelen. Die heeft zich inmiddels gemeld en begint de namen van de beesten te roepen. Alsof hij de naam van z’n kat roept waarvoor hij net warme melk en wat brokken heeft neergezet.

Het is lachwekkend maar vanwege de zenuwen moet het eruit zien als een boer met kiespijn. De man roept en roept … en de schemer heeft plaats gemaakt voor het donker van de avond. Verderop zien we iets lopen en samen knijpen we onze ogen dicht om te zien wat het is. Het blijkt een rat te zijn die van het ene kant van het pleintje naar de andere loopt.

Een groot gedaante met rode ogen 

Maar het duurt niet heel lang meer voordat we een gedaante zien in de hoek van het plein. Rode ogen kijken onze kant op. M’n hart begint te bonzen. Was dit nu wel zo’n goed idee? Weer horen we iets en zien meer rode ogen. De roeper begint het vlees uit een ton op een stok te prikken en vraagt of ik ook een stok wil vasthouden. Ach waarom niet wil ik zeggen, ik ben er nu toch.

Maar van enige bravoure is even geen sprake meer, ik knik en pak het stokje over. In totaal zie ik nu toch echt vijf hyena’s die dreutelend en draaiend over het pleintje heen wandelen richting onze kant. 

>> Lees over het opvanghuis van o.a. grote wilde katten in Oudshoorn, Zuid-Afrika. 

Een voor een komen de gedaantes dichterbij en nu pas zie ik de donkerbruine kleur met vlekken op hun rug. Het geluid doet mij denken aan een Disney-film maar Walt had ze volgens niet naar grootte ingeschat. De Japanse jongen en ik worden gemaand op onze knieën te gaan zitten en de stokjes met vlees naar de hyena’s aan te reiken. Na verloop van tijd zijn de beesten zo dicht genaderd dat ze het vlees eraf trekken met hun krachtige kaken.

De gids maakt duidelijk hoe hij wil dat ik ga zitten; omgedraaid, van de hyena’s af en dan een beetje in elkaar gedoken. De hyena expert houdt een stok met rottend vlees naast m’n hoofd en probeert het beest zo naar mijn rug toe te lokken. Zodra de hyena dichterbij komt haalt de man het stokje een stukje terug zodat het dier tegen mij aan komt te staan. Ik voel een spiermassa tegen m’n rug aan en de adrenaline stijgt naar m’n hoofd. Dan opeens een groot hoofd naast die van mij en een grote bek met heel veel tanden. En weg is het vlees.

Ik draai mij om en zie het grote beest volgevreten weglopen … de donkerte weer in..........