Nicolae Ceaușescu en de Revolutie

Ceaușescu, sinds 1932 lid van de Communistische partij, werd nadat “Gheorghiu-Dej” was overleden in 1967 staatshoofd en veranderd het gevoerde beleid zo dat het leek alsof het een open beleid was naar het Westen toe.

Dit week behoorlijk af van de andere onder het “Warschaupact” levende oost-Europese staten. In het jaar 1968 verwierf hij grote populariteit (in binnen- en buitenland) door openlijk te protesteren tegen de inval van Warschaupacttroepen in Praag.

In de propaganda werd hij terstond de de eik van de Karpaten gedoopt. De mensen zagen het als een verzet tegen het communisme en Ceausescu verzette zich in z’n kleine gegeven vrijheid van het Sovjetbeleid. De Sovjets waren niet onder de indruk, ondanks het feit dat Roemenië niet de hofleverancier van graan en olie werd, werd het als feit beschouwd dat de dictator weinig kon verrichten zonder de partij en Rusland.

De Westerse landen dachten eindelijk en medestander te hebben gevonden in het Oostblok maar niets was minder waar. Na staatsbezoeken in China en Noord-Korea (begin jaren 70) voer hij een linkser beleid dan ooit tevoren, trok steeds meer machtsfuncties naar zich toe en regeerde hij in toenemende mate als dictator.

Zelfs tot in de jaren 80 geloofde de Verenigde Staten dat in geval van oorlog de Roemenen voor het Westen zouden kiezen – wat totaal niet strookte met de belofte die Ceausescu de Russen had beloofd en z’n echte intenties.

De droomwereld

Door de opgebouwde personencultus leefde de dictator in een droomwereld – in 1974 kreeg hij de voor hem speciale gecreëerde functie toebedeeld (“president”) en wilde hij zich “conducator” laten noemen (dezelfde titel die Antonescu zich had laten aanmeten). Hij liet zich kronen zoals Napoleon zo’n 200 jaar eerder voor hem had gedaan getooid met scepter en sjerp.

In kasteel Peles te Sinaia liet hij wereldleiders meegenieten van z’n Roemenië. Ook liet hij duizenden kleine arbeidershuisjes in de hoofdstad afbreken (na een aardbeving die goed uitkwam en al een gedeelte van de historische stad vernietigde) om z’n persoonlijke paleis te laten bouwen.

Cynisch genoeg noemde hij het paleis “het huis van het volk” – het gebouw moest groter worden dan “Versailles”. Daarnaast kwam er een brede boulevard (die moest kinderlijk een paar centimeter breder zijn dan het “Champ Elysees” in Parijs) en flats.

Om de staatsschuld terug te dringen mocht de kachel niet hoger dan 14 graden gezet worden, wasmachines waren verboden en per woning mocht 1 gloeilamp van 40 Watt gebruikt worden.

Ook liet de dictator geen moment onbenut te benadrukken dat z’n onderdanen veel aten om de voedseltoevoer te minimaliseren. Tenslotte waren naast politieke tegenstanders ook vaker religieuze dissidenten het doelwit.

De Roemeense bevolking werd systematisch onderdrukt door de grootste veiligheidsdienst ter wereld en was door de vele infiltranten bij de geheime dienst niet veilig. Door de grote onzekerheid en armoede, zag men vaak geen andere oplossing dan te spioneren voor de Securitate.

De Roemeense bevolking werd systematisch onderdrukt en was door de vele infiltranten bij de geheime dienst niet veilig. Door de grote onzekerheid en armoede waar men in leefde, zag men vaak geen andere oplossing dan te spioneren voor de veiligheidsdienst die er een aantal zeer gewelddadige en saddistische gevangenissen op na hield.

Het was niet ongewoon dat iemands broer, zus, vader of moeder een infiltrant kon zijn zodat men zelfs binnenshuis niet kon zeggen wat men wilde. De DIE (afdeling externe inlichtingen van de geheime dienst) introduceerde eind jaren 70 van de vorige eeuw een afluistersysteem via de telefoon. Ook wanneer de hoorn op de haak lag, kon de geheime dienst meeluisteren.  

Aangezien het systeem alleen werkte met die ene door de geheime dienst speciaal ontwikkelde telefoon, werden op last van Ceaușescu alle telefoons in het land vervangen. In vrijwel alle andere plaatsen van hotels tot scholen waren afluistersystemen geplaatst. Direct aan de leiding van de Securiate stond Ion Mihai Pacepa, die op 25 juli 1978 deserteerde waarop de vrouw van de dictator nam (“Elena”) schoonde de dienst (er verdwenen een groot aantal personeelsleden).

Wisseling van de wacht

De Roemenen die in direct of indirect contact stonden met Ceaușescu, hielden hun posities binnen het communistische systeem niet lang. Hoewel Ceaușescu steeds meer familieleden in de hoogste rangen van het regime plaatste, wisselde Ceaușescu posities van niet-familieleden constant om ervoor te zorgen dat hun macht niet te groot werd.

Het beleid dat hij inzette eind jaren 70/begin jaren 80 werd gekenmerkt door een alomtegenwoordige persoonsverheerlijking, nationalisme en een verslechtering van de buitenlandse relaties (met de Westerse wereld maar ook met de Sovjet-Unie) wat deels zou leiden tot revolutie en z’n ondergang.

In 1979 zou hij nog de inval in Afghanistan van de Russen veroordelen; ook negeerde hij de Sovjet boycot van de Olympische Spelen in 1984 te Los Angeles.

Halverwege de jaren tachtig kwam Ceaușescu met een nieuw idee; om de boerenbevolking tevreden te houden stelde hij een plan op om landbouwgrond te winnen.

Hij wilde het verschil tussen het platteland en de stad laten verdwijnen en stelde voor om het huidige platteland en z’n plattelandsdorpen te laten verdwijnen.

De oude dorpen moesten worden vernietigd en vervangen door een soort agrarische centra (grauwe flatgebouwen zonder sanitaire voorzieningen). Boeren zouden dan een soort agrarische arbeiders worden. Dit leidde tot binnen- en buitenlandse kritiek waarbij de boeren de dictator bleven steunen bang voor repercussies van de veiligheidsdienst. Deze plannen zouden nooit uitgevoerd worden maar de ondergrondse woede was ontstoken.  

Laszlo Tokes

Nadat er al een vleug van protest in de stad Brasov was ontstaan in 1987 brak er twee jaar later in December opnieuw een klein, zo te zien onbeduidende kleine opstand uit in de stad Timisoara waar dominee Laszlo Tokes die behoorde tot de Hongaarse minderheid in het land, gearresteerd zou worden en naar een afgelegen dorp in het land zou worden gebracht waar hij minder kwaad kon.

De dominee, lid van een aantal verboden groeperingen in het land verzette zich tegen dit arrest en raakten slaags met de Securitate agenten. Er werd een menselijke haag van mensen gevormd om de arrestatie tegen te gaan en steeds meer mensen uit de stad kozen de kant van de dominee en het leger werd opgetrommeld. Aanvankelijk bleek dat veel mensen niet ‘ns wisten dat deze demonstratie ging om de arrestatie van de dominee maar om religieuze vrijheid.

Terwijl het leger tezamen met de (Securitate) agenten uiteindelijk de oproer de kop met geweld insloeg, sloeg de vlam over naar andere Roemeense steden.  Het begin van het einde was daar; resultaat was 115 doden.

Op 19 December kwam de dictator terug van Iran om de volgende dag het volk toe te spreken via de televisie. In z’n toespraak gaf hij de Westerse imperialisten de schuld van de toestand in z’n land maar ondertussen bleven de opstandelingen aan macht winnen.

De grote mars

Een dag later kwamen tijdens een grote mars die gehouden werd in Boekarest zo’n 100.000 anti-Ceasescu demonstranten die Timisoara riepen en andere anti dictator leuzen.

Een paar uur later werden zij met bruut geweld uiteengeslagen door het leger en de veiligheidsdienst. Zij lieten zich niet zo snel uit het vuur slaan en bouwden barricades onder het oog van Westerse journalisten die zich in het hotel Inter Continental bevonden. De volgende dag werden de meer dan 1000 lijken gewaarborgd.  

Het was de 21ste dat wederom duizenden de straten van Boekarest opgingen om opnieuw te demonstreren. De rust was enigszins teruggekeerd toen toen Ceasescu vanaf het balkon van het Centraal Comite z’n bekende praatje hield. Er waren genoeg mensen op afgekomen en normaliter was het de gewoonte dat het publiek na de toespraak minutenlang voor de dictator klapten. Nu werd de toespraak verhinderd door de menigte door te roepen weg met Ceausescu en het door de communisten verboden oude volkslied “wakker worden Roemenië” te zingen.

Het leger greep in en het vuur werd geopend – studenten die voor tanks waren gaan zitten werden overreden en de paniek sloeg toe.  Toen het leger weigerede nog langer in te grijpen en de dictator alleen z’n veiligheidsdienst “Securitate” nog als bescherming behield kreeg zelfs de dictator het benauwd en wankelde naar binnen.

Geheim Militair Proces

Enkele dagen later, op 25 december 1989, werden Nicolae en Elena Ceaușescu in een summier geheim militair proces (tribunaal) dat nog geen twee uren duurde, ter dood veroordeeld. Schuldig aan de dood van 60.000 mensen in Timisoara.

Diezelfde dag nog werden ze tegen een muur geplaatst en door een vuurpeloton terechtgesteld – dit gebeurde in de legerbarakken in de stad Targoviste, de stad waar het stel gearresteerd was. Van deze executie zijn beelden gemaakt die de hele wereld zijn rondgegaan en bij iedereen als een schok overkwamen. Niemand had dit zo snel verwacht, ook de overgebleven troepen van de Securitate niet.

Hoewel zij de Ceaușescu hadden laten vluchten, bleven zij vechten tegen de opstandelingen, tot zelfs na de dood van Ceaușescu en Elena. Uiteindelijk eisten de vijandigheden minstens 1.100 mensen het leven, van wie de meesten omkwamen na de val van het regime in vaak onopgehelderde omstandigheden. Later bleek dat de getoonde executie op de tv in scène was gezet en dat de echte executie al iets eerder had plaatsgevonden. Ion Iliescu was in zijn opzet geslaagd, nog jarenlang zou de nomenklatoera vele ontwikkelingen in Roemenië tegenhouden.

Wat er precies gebeurd is in de dagen tussen de vlucht van Ceaușescu en het einde van 1989, is tot op de dag van vandaag nog voor een groot deel onduidelijk. Waarschijnlijk hebben de Securitatesoldaten veel meer mensen om het leven gebracht in hun laatste inspanningen om het communisme toch nog aan de macht te houden.

Het echtpaar Ceaușescu werd vervolgens begraven op een militaire begraafplaats in Boekarest, waarbij een valse naam op de houten kruisen was gezet. Dat moest grafschennis voorkomen.

Hun drie kinderen hadden steeds betwijfeld of het paar inderdaad daar begraven was. Mede door de gebeurtenissen in December 1989 elkaar in een hoog tempo hadden opgevolgd, verkeerden familieleden in onzekerheid of de lichamen op de begraafplaats wel echt van de “Ceausescus””waren.  

In juli 2010 werd het graf, op een begraafplaats van Boekarest, met daarin de vermoedelijke lichamen van Nicolae en Elena Ceaușescu uitgegraven, nadat de (schoon)kinderen van het paar daar vijf jaar juridische strijd voor hadden geleverd. Mede doordat de gebeurtenissen in december 1989 elkaar in een hoog tempo hadden opgevolgd, verkeerden familieleden jarenlang in onzekerheid of de lichamen op de militaire begraafplaats wel echt van de Ceaușescu’s waren.

Op 3 november 2010 werd door de directeur van het nationale forensisch instituut bekendgemaakt dat het mannelijke stoffelijk overschot inderdaad van Nicolae Ceaușescu was. DNA-testen hadden dit uitgewezen. Het lichaam van Elena Ceaușescu kon niet met zekerheid worden geïdentificeerd bij het DNA-onderzoek. Daarvoor was er te weinig vergelijkingsmateriaal.

Ceaușescu werd opgevolgd door de gematigde ex-communist Ion Iliescu met z’n FSN partij. Deze partij bestond uit mensen die faliekant tegen het communisme zijn en degene die hun hachje wilde redden. Wanneer de echte tegenstanders even later uit de partij stappen (omdat er niet snel genoeg veranderingen worden bereikt) blijven de andere leden (allen ex-communisten) achter.

Veel Roemenen spreken dan ook niet echt over een Revolutie als ze het over de gebeurtenissen van December 1989 hebben. Eerlijkheid gebied te zeggen dat de meeste Roemenen demonstreerden omdat ze gewoonweg meer voedsel en geld wilde hebben om te (over)leven. De meesten hadden geen idee dat dit zou leiden tot de val van het Communisme in hun land.

Democratische partijen

De situatie verergerde juist net na de Revolutie aangezien de FSN alleen uit communisten bestond en de anderen zich hadden verzameld in Democratische partijen die door hetzelfde FSN juist verboden waren. Na een reeks protestacties moest deze partij alsnog overstag en de Democratische partijen toelaten in een regering. Een van de eerste besluiten van de nieuwe regering was dat er op 20 Mei 1990, de eerste volledig vrije democratische verkiezingen werden gehouden sinds 1937.  

Een ander probleem was dat de etnische minderheden jarenlang onderdrukt door Ceausescu in opstand kwamen. Overal in het land braken demonstraties en rellen uit die soms tot doden en gewonden leidden. Vreemd genoeg wonnen de communisten (o.l.v. Illiescu) de verkiezingen.

Omdat de mensen opeens geen water, licht, gas en eten meer hadden verlangden ze terug naar de communistische tijd (hoe zwaar ook); de campagnes voor het kapitalisme en tegen het communisme kwamen bij hen dan ook over als dreigend en vreemd.

Tijdens de Revolutie in December 1989 kwamen er 1100 mensen om het leven en raakten zo’n 3300 inwoners gewond.

Het leger telde 260 doden en 545 gewonden. De gevreesde en gehate veiligheidsdienst Securitate telde 65 doden en 73 gewonden. Geconcludeerd kan worden dat van de ex Sovjet-staten de Roemeense Revolutie de enige is die eindige met een dode leider.

30 Juni 1999: de bezittingen van het dictatorstel de Ceausescus zal worden geveild: al het fortuin van de voormalige dictator was direct na z’n executie in 1989 in beslag genomen.

De waarde van het bezit kon door de Roemeense autoriteiten nooit officieel worden getaxeerd. De ongeveer 400 miljoen euro die door Ceausescu op geheime buitenlandse bankrekeningen was gestort is nog steeds zoek.

Tijdens z’n 24 jarige communistische regime bezat de dictator naast de 600.000 hectare bosgrond die hij gebruikte voor jachtpartijen ook nog tientallen paleizen en villa’s. Kleding van z’n vrouw Elena waaronder jaguar, luipaard en lynxbont en ook de 20.000 artikelen die ooit als cadeau werden aangeboden worden geveild.