Wolfsschanze

De Wolfsschanze was de codenaam voor het eerste Oost-Europese hoofdkwartier dat Hitler liet bouwen in WWII. Het werd strategisch gebouwd in het zeer dichtbebost gebied  in het Masuriaanse woud op zo’n 8 km afstand van Rastenburg in Oost-Pruisen (nu Kętrzyn) ver weg van grote wegen of stedelijk gebied.

Plannen voor de bouw van dit ultra geheime bunkercomplex werden in de herfst van 1940 gemaakt door de bouworganisatie Todt. Het zou fungeren als dicht bijzijndste hoofdkwartier van de dictator voor z’n aanval op Rusland in Juni 1941 - Operatie Barbarossa Hitler's eerste bezoek aan Wolfsschanze was in de nacht van 23 juni 1941 – het bestond inmiddels uit een groep bunkers en versterkte gebouwen.

De naam komt neer op een nest of schuilplaats voor de wolf. Deze bijnaam is door Hitler zelf verzonnen begin jaren 30 en gebruikt door intimi. Hitler gebruikte de naam “wolf” vaker voor hoofdkwartieren in Europa.

Het “Wolfschanze” complex was omcirkeld door zo’n 54.000 mijnen in een gebied van circa 6,5 km2. Verder waren er natuurlijk een leger aan bewakers en duizenden rollen prikkeldraad.

Deze bevatte drie afzonderlijke beveiligingszone waarvan Sperrkeis I de binnenste cirkel was. Alle gebouwen waren gecamoufleerd met gras, mos, struiken en plastic bomen geplant op de platte daken.

Grote netten waren gespannen tussen de bebouwing en de aanwezige bomen om het te doen lijken als een doorlopend groen woud. Er waren verschillende kleuren camouflage voor de jaargetijden. Op een aftakking bij het stadje Rastenburg stond de bepantserde trein de Fuhrersonderzug van Hitler terwijl er dichtbij een vliegveld was. Vlakbij het complex was een legerhoofdkwartier aanwezig om de boel in de gaten te houden.

Ongeveer 2000 duizend mensen werkten op het complex waarvan zo’n 20 vrouwen. Deze deden o.a. secretaressewerk maar ook het voorproeven van z’n maaltijden, bang dat hij was om vergiftigd te worden.

Deze waren gebouwd om de andere hoogwaardigheidsbekleders zoals Bormann, Goring, OKW chef Keitel en OKW chef operaties Jodl te beschermen. De Fuhrerbunker was aan de noordzijde van deze zone zodat deze geen direct zonlicht  zou vatten. Hitler’s en Keitel’s bunker hadden daarnaast extra kamers waar vergaderingen gehouden konden worden.  

Veiligheidszone 2 omcirkelde de eerste en bevatte behuizing voor verschillende ministers van het Derde Rijk. Speer, von Ribbentrop maar ook architect Fritzt Todt en personeel van het complex verbleven hier. Daarnaast was er een militaire barak van de veiligheidsdienst de RSD.

De laatste cirkel (nr 3) was de zone die bewaakt werd door het “FBB” – een speciale eenheid van het leger (de Wehrmacht) en bestond uit uitkijktorens, wachthuizen en check points. Deze laatste organisatie beschikte naast een heel regiment (na de aanslag in 1944) ook over tanks, anti afweergeschut en andere zware wapens.

In de zomer van 1944 werd het hele complex uitgebreid en de aanwezige gebouwen nog verder verstevigd. Hitler was namelijk panisch over een Geallieerd luchtbombardement en was ervan overtuigd dat “ze” hem al hadden gevonden.

Hij zou z’n verblijf in de Berghof verlengen tot z’n bunker in Oost-Pruisen was verbeterd – de kleine bunkers waren nu kolossale gebouwen. Ondanks het feit dat het stelsel een zeer zwaar beveiligd complex was, werd er op 20 juli 1944 in het Pruisische hoofdkwartier een bomaanslag op Hitler gepleegd door een groep officieren o.l.v. Claus van Stauffenberg.

Dagelijks vlogen er vliegtuigjes over het complex maar nooit zou een bom gegooid worden. Nooit is duidelijk geworden of de Westerse Geallieerden op de hoogte waren van het complex. De Sovjets wisten in ieder geval niets van dit hoofdkwartier. Alhoewel, het werk aan de laatste uitbreiding nooit geheel afgemaakt door de snelle opmars van het Rode Leger waren de kosten, volgens architect Speer inmiddels opgelopen tot 36 miljoen DM.

Als Hitler op de Wolfschanze aanwezig was begon hij z’n dag tussen 9 en 10 ’s morgens met het uitlaten van de hond. Een half uur later zou hij zich dan gaan bezig houden met de binnengekomen poststukken.

Rond het middaguur volgde een eerste briefing in Keitel’s of Jodl’s bunker die meestal 2 uur in beslag nam. Lunch volgde om 14:00 in de eetzaal waar Hitler consequent op z’n vaste stek tussen Jodl en Otto Dietrich in zou zitten.

Tegenover hem zaten dan Keitel, Bormann en Karl Bodenschatz, Goring’s adjudant. De rest van de middag zou Hitler zich met niet-militaire dingen bezighouden. Om vijf uur volgde koffie en een uur later een tweede briefing meestal in Jodl’s bunker. Het diner, wat ook meestal 2 uur in beslag nam werd rond half acht geserveerd en tenslotte een film in de filmzaal. Hitler’s dag eindige met lange monologen in z’n privé-bunker rond een wisselend entourage tezamen met twee secretaressen.

Soms werd er geluisterd naar symfonieën van Beethoven, Wagner, andere opera’s of Duitse volksliedjes. 

Twee dagen later zou het bevel worden gegeven het complex met de grond gelijk te maken aangezien Hitler het te waardevol vond om het aan de Russen te laten. Pas 10 dagen na het begin van het Rode leger’s Wisla-Oder offensief in de nacht van 24 op 25 Januari 1945 werden tonnen TNT aan explosieven gebruikt om de bunkers op te blazen.

Ondanks grote hoeveelheden zouden de bunkers maar gedeeltelijk opgeblazen worden gezien de kolossaalheid van de gebouwen en hun stevigheid. Op 27 Januari namen de Russen de overblijfselen van het complex in handen zonder een schot te lossen. Toevallig of niet – op dezelfde dag werd Auschwitz bevrijd.  

Hitler zou in totaal 800 dagen (zo’n 3,5 jaar) in dit Fuhrer complex spenderen wat vandaag de dag een toeristische attractie is. Het zou tien jaar duren tijdens communistische tijden voordat alle mijnen rond het complex waren opgeruimd. Daarna zou het complex verlaten worden en pas bij de val van het communisme in 1989 nieuw leven ingepompt zijn. Naast de nog steeds vervallen bunkers is er een monument dat de aanslag op 20 Juli 1944 herdenkt.