IX fort (Kaunas)

Dit ook vanwege de uitermate goede strategische ligging. In 1902 werd begonnen aan het negende fort aan de noordwest kant van de stad en aan de vooravond van WWI was het klaar voor gebruik.

In 1924 werd het in gebruik genomen als stadsgevangenis. 

Toen de Sovjets Litouwen bezette in 1940-1941 werd het ingenomen door de NKVD (voorloper van de KGB) om vooral politieke tegenstanders in op te sluiten voordat ze naar werkkampen (goelag) gestuurd werden in Siberië. 

Tijdens de nazi-bezetting werd het fort gebruikt als een plaats voor massa-executies; fort negen lag het dichtste bij het getto van Kaunas (Kovno). In het geheim noemden de nazi's noemden het fort “Vernichtungsstelle Nr 2” (uitroeiingplaats). 

De eerste was op 29 Oktober 1941, wat de Duitsers omschrijven als “de geweldige actie”.

Duizenden Joden werden uit de getto van Kaunas gesleurd en naar het fort gebracht. Een weg drie tot vier kilometer lange leiding bergop uit het getto naar het Fort, een speciale weg genoemd door de Getto gevangenen de Via Dolorosa. 

De moordenaars noemde het de Weg naar de Hemel (Der Weg zum Himmel-Fahrt). In een enkele dag, die ongeveer 10.000 Joden doodgeschoten op de Negende Fort. Het waren de eerste systematische massamoorden van Joden in WWII. Voor de uitvoering daarvan, werden de gevangenen opgesloten in ondergrondse vochtige cellen bekend als "ramen". Daar werden zij geketend in ijzeren kettingen, ingezet om te ploegen i.p.v. paarden en gedwongen veen-pitten te graven.  

In November gingen de moorden door – er waren afzonderlijke beschietingen van zogenaamde “Rijks Joden” (Joden uit Duitsland). Maar ook Joden uit de stadsgetto en Frankrijk, Oostenrijk en Slowakije werden hiernaartoe getransporteerd om vervolgens doodgeschoten te worden.

Dodenputten

Na enig gesteggel waar de Joden naartoe gebracht zouden worden werden  5 van de 29 treinen naar fort IX in Kaunas gebracht. In totaal werden vijftien massa putten, waar zo'n 45.000 onschuldige slachtoffers hun vreselijke begrafenis kregen, gevonden.  

In de herfst van 1943 werd duidelijk dat de Duitsers de oorlog gingen verliezen en het front rukte op richting Litouwen. De overlevenden werden naar andere kampen westwaarts gestuurd. Ook werd besloten om alle bewijzen van de massamoorden uit te wissen. Onder strikte geheimhouding werden alle lichamen rond het “fort van de dood” zoals het bekend was geworden opgegraven en verbrand. 

Er werden 64 gevangenen uitgekozen om dit verschrikkelijke karwei te klaren en de gevangenen werden zwaar bewaakt (geketend na het werk). Desondanks ontsnapten zij op 24 December 1943 door gangen te graven; sommigen bereikten het getto van Kaunas waar een aantal zich aansloten bij de partizanen. Op die manier werden de gruweldaden begaan door de Duitsers hier al een jaar voor het einde van de oorlog bekend.