Oorlog in Zuid-Ossetië (2008)

De Trans-Kaukasische Republiek viel al snel uit elkaar en Zuid-Ossetië werd een onderdeel van de Democratische Republiek Georgië. In 1922 werd Georgië door het Rode Leger binnengevallen en werd het een onderdeel van de Sovjet-Unie. Na de onafhankelijkheid van Georgië in 1991 brak er al snel oorlog uit tussen Georgië en Zuid-Ossetië dat grotere autonomie eiste.

Zuid-Ossetië scheidde zich af van Georgië gedurende deze burgeroorlog in 1991-1992. Een vredesmacht bestaande uit 500 Russen, 500 Noord-Osseten (onderdeel van Rusland) en 500 Georgiërs werd ingesteld om de vrede die in 1992 werd gesloten te handhaven.

Nadat Micheil Saakasjvili aan de macht kwam met de Rozenrevolutie was het Georgische gezag herstellen over Abchazië en Zuid-Ossetië een van zijn belangrijkste doelen. De meeste inwoners van Zuid-Ossetië verkregen in de jaren vanaf 1991 een Russisch paspoort. Hiermee maakten de Osseten duidelijk dat ze niet als onderdeel van Georgië beschouwd wensen te worden. De reden van de Russische inval werd door Medvedev gegeven als het “beschermen van Russische staatsburgers". 

De Westerse bemiddeling in het conflict werd mede gemotiveerd door het strategische belang van Georgië en de regio. Sinds de Rozenrevolutie geldt Georgië als een loyale bondgenoot van het Westen. In de Irakoorlog leverde Georgië na de Verenigde Staten en Groot-Brittannië de meeste troepen. Verder loopt er een oliepijpleiding van de Azerbeidzjaanse olievelden bij de Kaspische Zee door Georgië (om Rusland heen), die van vitaal belang is voor de Europese energievoorziening.

Deze olievelden herbergen de op twee na grootste oliereserves ter wereld, en de pijpleiding kan één miljoen vaten olie per dag transporteren, ruim 1% van het dagelijkse wereldwijde verbruik. Georgië vormt zo een belangrijke corridor. Volgens Amerikaanse diplomaten is de Koude Oorlog hier door etnische, nationalistische en andere complicaties nooit beëindigd, maar voortgesudderd als "bevroren conflicten" die door onbetekenende aanleidingen tot uitbarsting kunnen komen.

De echte oorlog in Zuid-Ossetië begon in augustus 2008 na voortdurende schermutselingen in de regio waarin beide partijen elkaar steeds beschuldigde. Op 7 augustus trokken Georgische troepen Zuid-Ossetië binnen bij de stad Tsinvali, de hoofdstad van een regio.

Georgische troepen bezette ongeveer 2/3 deel van de regio en omsingelde de hoofdstad na het eerst beschoten te hebben. Ook kwam de eerste vluchtelingen uittocht op gang, werd er bericht dat er gewapende milities uit het nabijgelegen Abchazie en Noord Ossetie onderweg waren om te helpen en werden hulpkonvooien uit “Vladikavkaz” beschoten door de Georgische luchtmacht.  

Een dag later verplaatste Rusland troepen over de grens en trok met tanks en artillerie naar Tsinvali ter bescherming van Osseten met de Russische nationaliteit. Ook werden luchtaanvallen uitgevoerd. Op 9 Augustus escaleerde het conflict verder; Russische media verklaarden dat zwaar geweervuur was heropend tussen Russische en Georgische troepen gedurende de nacht.Rusland de Zwarte Zeehaven Poti had gebombardeerd alsmede de civiele en economische infrastructuur van Georgië had gebombardeerd.

Bombardement van het vliegveld

Ook werd verklaard dat een vliegveld bij Tbilisi was gebombardeerd tijdens de vroege uren van de dag en de militaire basis Senaki. Tsinvali werd door de Russen veroverd. Later die dag werd er voor het eerst gesproken over genocide, een staakt-het-vuren en vredesonderhandelingen o.l.v. Frankrijk en/of de VS. Later op de dag bleek ook dat er zich onrusten in Abchazië voordeden in de Kodorivallei, het enige gebied in Abchazië dat door Tbilisi wordt bestuurd. Volgens Saakashvili zijn er door Abchaazse rebellen enkele aanvallen uitgevoerd, maar zijn deze alle teruggeslagen.

Op 10 Augustus voeren Russische oorlogsschepen richting Georgië om, volgens hen, de toevoer van Westerse wapens tegen te gaan. De Georgische strijdkrachten trokken zich op 10 augustus terug uit de regio Zuid-Ossetië, terwijl aan het einde van de middag van 10 augustus werd de hoofdstad Tbilisi gebombardeerd. n de middag kondigde Georgië een wapenstilstand af en verklaarde het met Rusland te willen praten over de crisis rond Zuid-Ossetië.

De Russische president Dmitri Medvedev van zijn kant wil dat Georgië zich onvoorwaardelijk terugtrekt uit Zuid-Ossetië en de formele belofte tekent dat het de regio niet meer zal aanvallen. 's Avonds werd bekend dat de VS de 2000 Georgische troepen in Irak naar Georgië zal transporteren. Het was al duidelijk dat Georgië zijn troepen terug zou trekken, maar het had echter zelf geen middelen om ze te transporteren. Daarop werd de VS verzocht dit te doen.

In de late avond van 11 augustus 2008 verklaarde president George W. Bush het optreden van Rusland in Georgië onaanvaardbaar te vinden en niet passend binnen de 21e eeuw. Volgens Bush lijkt Rusland de democratisch gekozen regering van Georgië omver te willen werpen.

De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties kwam 11 augustus bijeen tijdens een besloten spoedzitting over de crisis in Georgië. De Veiligheidsraad had zich toen al vier keer zonder succes gebogen over de kwestie. Rusland kan als permanent lid van de Raad met een veto overigens elk voorstel tegenhouden.

EU-voorzitter Sarkozy bemiddelde 12 augustus een bestand tussen Georgië en Rusland. Ook werd er op die dag afgesproken dat de Russische troepen zich terug zouden trekken uit de bezette gebieden, maar ook dat Rusland een veiligheidszone mag aanhouden. Voor het staakt-het-vuren wordt nog wel een Nederlandse journalist gedood in Gori. Tenslotte werd een staakt-het-vuren van kracht.

Bij de nadere uitwerking van 8 september werd afgesproken dat vanaf 1 oktober EU waarnemers in de bufferzone actief worden en dat Rusland zich uiterlijk 10 oktober uit deze bufferzones terugtrekt.

Rusland erkende op 26 augustus Abchazië en Zuid-Ossetië als zelfstandige staten. De Russische president Medvedev noemde de erkenning geen makkelijke stap, maar het was volgens Medvedev de enige manier om verder bloedvergieten te voorkomen.

Hij riep andere landen op het Russische voorbeeld te volgen en beide staten te erkennen. De erkenning werd veroordeeld door Georgië, de Verenigde Staten, de NAVO en de Europese Unie. Ondertussen arriveren er hulpgoederen in Georgië. De Verenigde Staten heeft 20 miljoen dollar aan hulp toegezegd.

De schepen met hulpgoederen kunnen niet aanmeren in de haven van Poti omdat de Russen deze havenstad nog steeds niet verlaten hebben. Rusland heeft de Amerikaanse hulp aan Georgië veroordeeld als zijnde een politieke daad. Georgië verbrak op vrijdag 29 augustus de diplomatieke banden met Rusland waarop Rusland besloot z’n ambassade in Tbilisi te sluiten. Georgië verklaarde op 30 augustus de wapenstilstand, die in 1994 onder leiding van de VN was gesloten in het conflict in Abchazië op. De consequenties van deze stap waren nog niet direct duidelijk. 

Op 2 september veroordeelde Poetin de aanwezigheid van schepen van de NAVO en de Verenigde Staten in de Zwarte Zee bij Georgië. Volgens Poetin zouden deze schepen geen humanitaire hulp leveren aan Georgië, maar zouden ze wapens brengen. Poetin zei het vreemd te vinden dat de Verenigde Staten bewapende marineschepen gebruikt voor humanitaire hulp.

De Amerikaanse vicepresident Dick Cheney liet weten dat de Verenigde Staten het NAVO lidmaatschap van Georgië steunt en dat Amerika Georgië zal helpen met het herstel van de democratie en economie. Cheney noemde Georgië een bondgenoot van het Westen en veroordeelde het buitenproportionele geweld van de Russen. Hij noemde Rusland onbetrouwbaar waar het gaat om internationale relaties.